Ανδρέας Παπανδρέου -Ένας χαρισματικός ηγέτης

«Σοβεί πάντα η σύγκρουση βορρά και νότου και αυτό γιατί η ενιαία αγορά στην απουσία μιας άλλης πολιτικής σύγκλισης και συνοχής πολύ υψηλότερου επιπέδου, οξύνει τις αντιθέσεις, οξύνει τις ανισότητες». Ανδρέας Παπανδρέου

Το 1960 επιστρέφει στην Αθήνα, όπου γίνεται, κατ' αρχήν, σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος. Στην συνέχεια, ιδρύει το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών.

Το 1963 αποφασίζει να ασχοληθεί με την πολιτική και το γνωστοποιεί στους φίλους του, αμέσως μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου που φέρουν ως πρώτο κόμμα την Ένωση Κέντρου.

Το 1964 στις εκλογές του Φεβρουαρίου εκλέγεται πρώτος με μεγάλη διαφορά βουλευτής της Ένωσης Κέντρου στο νομό Αχαϊας. Και στη συνέχεια ορκίζεται υπουργός Προεδρίας. Αργότερα, ορίζεται αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού.

Το 1965, η αποστασία του Ιουλίου, η ανατροπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου και ο ανένδοτος αγώνας που αρχίζει κατά της Δεξιάς και των συνεργατών της αποστατών, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία ισχυρής κεντροαριστερής τάσης στην Ένωση Κέντρου, της οποίας και ηγείται.

Το 1966 οι εξελίξεις στην Ένωση Κέντρου επισπεύδονται, ενώ μια ισχυρή ομάδα βουλευτών της στηρίζει ανοιχτά τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Το 1967 ιδρύει τους Δημοκρατικούς Συνδέσμους, ενώ ήδη του έχει απαγγελθεί κατηγορία ότι πρωτοστάτησε στην δημιουργία οργάνωσης στον Στρατό με την ονομασία "Ασπίδα". Οι χουντικοί τον συλλαμβάνουν το βράδυ του πραξικοπήματος και τον φυλακίζουν στη συνέχεια στις Φυλακές Αβέρωφ. Κάτω από τη διεθνή κατακραυγή αποφυλακίζεται.

Το 1968, αναχωρεί την 1η Γενάρη για το εξωτερικό. Και ένα μήνα αργότερα ιδρύει το ΠΑΚ στη Στοκχόλμη. Αναπτύσσει έντονη δράση στο εξωτερικό και πρωτοστατεί σε αντιχουντικές εκδηλώσεις, κάνοντας διάβημα ακόμη και στο Στέϊτ Ντιπάρμεντ. Προχωρεί σε συνεργασία με το ΠΑΜ, αλλά γρήγορα διαφαίνονται διαφωνίες με τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, κυρίως για τον χαρακτήρα που θα έπρεπε να λάβει ο αντιδικτατορικός αγώνας. Ξημερώματα της 1ης Νοεμβρίου πεθαίνει ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου, αλλά η χούντα δεν του επιτρέπει να έρθει στην κηδεία του. Άφησε μόνον την σύζυγό του και τα παιδιά του να πάνε στην μεγαλειώδη κηδεία, στις 3 Νοεμβρίου.

Το 1973 ο Ανδρέας Παπανδρέου σε μεγάλες συγκεντρώσεις του ΠΑΚ κηρύσσει τον αγώνα κατά της χούντας, με όλα τα μέσα.

Το 1974, είκοσι πέντε ημέρες μετά την πτώση της δικτατορίας επιστρέφει στην Ελλάδα και ιδρύει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Στις πρώτες εκλογές, της μεταπολίτευσης, στις 17 Νοεμβρίου το νεοϊδρυθέν κόμμα συγκεντρώνει το 13,58% των ψήφων και 13 βουλευτές.

Το 1977 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πραγματοποιεί την πρώτη του Συνδιάσκεψη. Λίγους μήνες μετά διπλασιάζει την εκλογική του δύναμη (25,34% και 93 βουλευτές) και παίρνει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή, την οποία είχε την περίοδο '74-'77 η Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις.

Το 1981 στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου κερδίζει περήφανη νίκη. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. παίρνει το 48,06% των ψήφων και 174 έδρες.

Το 1982 παίζει καθοριστικό ρόλο στην ίδρυση της Κίνησης των "6" για την Ειρήνη, ενώ αναπτύσσει πρωτοβουλίες σε διεθνές επίπεδο υπέρ των Παλαιστινίων, αλλά και αραβικών κρατών.

Το 1985 προτείνει στις 9 Μαρτίου, στην Κ.Ε. του ΠΑ.ΣΟ.Κ., τον Σαρτζετάκη για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ανατρέποντας όλα τα προγνωστικά. Και κερδίζει τις εκλογές με 45,82% (162 βουλευτές). Αποχωρεί από την κυβέρνηση ο Γεράσιμος Αρσένης.

Το 1987 αντιμετωπίζει με επιτυχία την ελληνοτουρκική κρίση. Αποσοβείται ο πόλεμος.

Το 1988 κάνει το μεγάλο βήμα προσέγγισης της Τουρκίας. Χαράζει την γραμμή για "μη πόλεμο" και συναντάται στο Νταβός τον Γενάρη με τον Οζάλ. Οκτώ μήνες αργότερα ασθενεί σοβαρά και φεύγει για την Αγγλία, όπου χειρουργείται στο Χέρφιλντ τον Σεπτέμβριο.

Το 1989 χάνει τις εκλογές στις 18 Ιουνίου. Εισέρχεται και πάλι στο νοσοκομείο-στο Γενικό Κρατικό-τρεις μέρες μετά τις εκλογές. Συγκροτείται κυβέρνηση Ν.Δ.-Συνασπισμού. Παραπέμπεται για την υπόθεση Κοσκωτά και για την υπόθεση των υποκλοπών από τους βουλευτές της Ν.Δ. και του Συνασπισμού. Χάνει για δεύτερη φορά τις εκλογές, στις 5 Νοεμβρίου. Συγκατίθεται για την συμμετοχή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα.

Το 1990 κερδίζει τις εκλογές η Ν.Δ. στις 8 Απριλίου και ο Κωσταντίνος Μητσοτάκης γίνεται πρωθυπουργός.

Το 1991 αρχίζει η δίκη στο Ειδικό Δικαστήριο. Πεθαίνει ο Μένιος Κουτσόγιωργας.

Το 1992 το Ειδικό Δικαστήριο αθωώνει τον Α.Παπανδρέου για όλες τις κατηγορίες.

Το 1993 κερδίζει για τρίτη φορά τις εκλογές τον Οκτώβριο με 46,8% των ψήφων (και 170 έδρες στη Βουλή).

Το 1994 συναντάται με τον Αμερικάνο Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον-πρώτη επίσκεψη του ως πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο.

Το 1995 ασθενεί σοβαρά μετά το ταξίδι στην Πάτμο και εισάγεται στις 20 Νοεμβρίου στο Ωνάσειο. Δίνει σκληρή μάχη για τη ζωή κυρίως στα μέσα του Δεκεμβρίου και στα τέλη του μήνα δείχνει να επανακάμπτει.

Το 1996 παραιτείται από πρωθυπουργός στις 15 Γενάρη με γραπτή επιστολή του. Ο Ανδρέας Παπανδρέου εξέρχεται από το Ωνάσειο στις 21 Μαρτίου 1996. Δύο μήνες μετά, δέχεται τον Γιασέρ Αραφάτ στην Εκάλη και λίγες μέρες αργότερα δέχεται σε συνεργασία το Προεδρείο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Εκφράζει την πρόθεσή του να μιλήσει στο 4ο συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Συζητεί σε καθημερινή βάση με συνεργάτες του.

Ξημερώματα της 23ης Ιουνίου 1996, δυόμισι ώρες μετά την τελευταία συνεργασία με κομματικά στελέχη για το Συνέδριο, χάνει τη μάχη με τον θάνατο.

Υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εφημερίδας Καθημερινή το 2007, η πρώτη κυβέρνησή του αναδείχθηκε η καλύτερη της Μεταπολίτευσης και ο ίδιος ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της περιόδου. Ομοίως, σε δημοσκόπηση για την εφημερίδα Real News το 2009, ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός μετά το 1974. Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά». Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση, αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία. Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ως οργανώσεων της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του ΑΣΕΠ και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986..

Άλλες σημαντικές αλλαγές των κυβερνήσεών του ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982), οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της κατασκοπείας, η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

Στην πολυκύμαντη ζωή του κατάφερε να αποδείξει ότι ήταν ένα πραγματικό "πολιτικό όν", με την έννοια που έδωσε στον όρο ο Αριστοτέλης.

περισσότερα