Μια παλιά συνέντευξη του Οδυσσέα Ελύτη επίκαιρη όσο ποτέ…
Μια παλιά συνέντευξη του Οδυσσέα Ελύτη στον αείμνηστο Ρένο Αποστολίδη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελευθερία» στις 15 Ιουνίου του 1958, όπως τουλάχιστον είχε πει ο αξέχαστος Έλληνας ποιητής, δείχνει ότι δεν έχουν αλλάξει και πολλά.
Δείτε τι είχε πει τότε.
-Ζητείται η γνώμη σας κύριε Ελύτη, η εντελώς ανεπιφύλακτη και αδέσμευτη, επάνω σε ό,τι θεωρείτε ως κακοδαιμονία του τόπου. Από τι κυρίως πάσχουμε, τι πρωτίστως μας λείπει;
«Από τι πάσχουμε κυρίως; Θα σας πω αμέσως: Ασυμφωνία μεταξύ του πνεύματος της εκάστοτε ηγεσίας μας και του “ήθους” που χαρακτηρίζει το βαθύτερο ψυχικό πολιτισμό του ελληνικού λαού, στο σύνολό του».
-Α! Αρχίσαμε!.. Μόνιμος, πλήρης και κακοήθης ασυμφωνία!..
«Βεβαίως! Αλλ’ αφήστε με να συνεχίσω: Αυτή η ασυμφωνία δεν είναι μια συγκεκριμένη κακοδαιμονία. Είναι όμως μια αιτία που εξηγεί όλες τις κακοδαιμονίες, μικρές και μεγάλες του τόπου αυτού. Από την ημέρα που έγινε η Ελλάδα κράτος, έως σήμερα, οι πολιτικές πράξεις θα έλεγε κανείς ότι σχεδιάζονται και εκτελούνται ερήμην των αντιλήψεων για τη ζωή, και γενικότερα των ιδανικών που είχε διαμορφώσει ο Ελληνισμός μέσα στην υγιή κοινοτική του οργάνωση και στην παράδοση των μεγάλων αγώνων για την ανεξαρτησία του. Η φωνή του Μακρυγιάννη δεν έχει χάσει, ούτε σήμερα ακόμη, την επικαιρότητά της.
Σημειώστε ότι δεν βλέπω το πρόβλημα από την αποκλειστική κοινωνική του πλευρά, ούτε κάμω δημοκοπία».
-Δημοκοπία ασφαλώς όχι. Πολιτική όμως ναι. Το εντοπίζετε δηλαδή κυρίως μέσα στο χώρο της πολιτικής ή κάνω λάθος; Στο κέντρο μάλιστα του δικού της χώρου. Εκεί μας πάει το πρόβλημα που θέσατε, των σχέσεων μεταξύ λαού και ηγεσίας.
«Μα ναι. Γιατί είναι βασικό, είναι “πρώτο” – κι ας είμαι ποιητής, εγώ που το λέω, μακριά πάντα από την “πολιτική”. Κοιτάξτε. Ο λαός αυτός, κατά κανόνα εκλέγει την ηγεσία του. Και όμως, όταν αυτή αναλάβει την ευθύνη της εξουσίας – είτε την αριστοκρατία εκπροσωπεί , είτε την αστική τάξη, είτε το προλεταριάτο – κατά ένα μυστηριώδη τρόπο αποξενώνεται από τη βάση που την ανέδειξε, και ενεργεί σαν να βρισκόταν στο Τέξας ή στο Ουζμπεκιστάν!»
-Στο Τέξας και στο Ουζμπεκιστάν; Ή μήπως θέλετε να πείτε: «…Σα να βρισκόταν στη χώρα του εκάστοτε ρυθμιστικού «ξένου παράγοντα»; Του εκάστοτε «προστάτη» μας; Μήπως εκεί ακριβώς βρίσκεται το κακό;
«Το είπα με τρόπο αλλά βλέπω ότι το θέλετε γυμνό. Και δεν έχω αντίρρηση να το πω φανερά και πιο έντονα: Ένας από τους κυριότερους παράγοντες των «παρεκκλίσεων» της ηγεσίας από το ήθος του λαού μας, είναι η εκ του αφανούς και εκ των έξω «προστατευτική» κατεύθυνση. Αποτέλεσμα και αυτό της απώλειας του έρματος «παράδοση». Αντιλαμβάνομαι ότι στην εποχή μας η αλληλεξάρτηση των εθνοτήτων είναι τόση που η πολιτική δεν μπορεί να αγνοήσει, ως ένα βαθμό, αυτό που θα λέγαμε «γενικότερη σκοπιμότητα». Όμως υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην «προσαρμοστική πολιτική» και στη δουλοπρέπεια. Αυτό είναι το πιο ευαίσθητο σημείο του ελληνικού λαού., το «τιμιώτατόν» του! Και αυτό του καταπατούν συνεχώς, κατά τον εξοργιστικότερο τρόπο οι εκπρόσωποί του στην επίσημη διεθνή σκηνή!».
-Κι ο «επίσημος» όρος της δουλοπρέπειας αυτής, κύριε Ελύτη; Μήπως είναι υποκριτικότερος από το «προσαρμοστική πολιτική»; Εξοργιστικότερος;
«Δε μ’ ενδιαφέρει ο επίσημος όρος της δουλοπρέπειας. Μ’ ενδιαφέρει η ουσία. Κι εκείνο που ξέρω είναι ότι μ’ αυτά και μ’ αυτά φτάσαμε σε κάτι που θα μου επιτρέψετε να ονομάσω «Ψευδοφάνεια». Έχουμε δηλαδή την τάση να παρουσιαζόμαστε διαρκώς διαφορετικοί απ’ ό,τι πραγματικά είμαστε. Και δεν υπάρχει ασφαλέστερος δρόμος προς την αποτυχία, είτε σαν άτομο σταδιοδρομείς είτε σαν σύνολο, από την έλλειψη γνησιότητας. Το κακά πάει πολύ μακριά. Όλα τα διοικητικά μας συστήματα, οι κοινωνικοί μας θεσμοί, τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, αρχής γενομένης από τους Βαυαρούς, πάρθηκαν με προχειρότατο τρόπο απ’ έξω και κόπηκαν και ράφτηκαν όπως-όπως επάνω σ’ ένα σώμα με άλλες διαστάσεις και άλλους όρους αναπνοής».
-Ώστε, λοιπόν, ζητάτε «δικούς μας όρους αναπνοής»!
«Και δεν πρόκειται βέβαια για προγονοπληξία. Τα λέω άλλωστε αυτά εγώ, που σ’ έναν τομέα όπως ο δικός μου, κήρυξα με φανατισμό την ανάγκη της επικοινωνίας μας με το διεθνές πνεύμα, και που σήμερα με εμπιστοσύνη αποβλέπω στη διαμόρφωση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού σχήματος, όπου να έχει τη θέση της η Ελλάδα.
Με τη διαφορά ότι ο μηχανισμός της αφομοιώσεως των στοιχείων της προόδου πρέπει να λειτουργεί σωστά, και να βασίζεται σε μια γερή και φυσιολογικά ανεπτυγμένη παιδεία. Ενώ σε μας, όχι μόνο δε λειτουργεί σωστά, αλλά δεν υπάρχει καν ο μηχανισμός αυτός για να λειτουργήσει! Και με τη διαφορά ακόμη ότι, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, η ηγετικά μας τάξη, στο κεφάλαιο της ελληνικής παιδείας, έχει μαύρα μεσάνυχτα!
Κοιτάξτε με προσοχή τα έντυπα που εκδίδει η ίδια ή που προτιμά να διαβάζει, τα διαμερίσματα όπου κατοικεί, τις διασκεδάσεις που κάνει, τη στάση της απέναντι στη ζωή. Ούτε μια σταγόνα γνησιότητας. Πως λοιπόν να αναθρέψει σωστά τη νέα γενεά; Από τα πρώτα διαβάσματα που θα κάνει ένα παιδί ως τα διάφορα στοιχεία που θα συναντήσει στο καθημερινό του περιβάλλον, και που θα διαμορφώσουν το γούστο του, μια συνεχής και αδιάκοπη πλαστογραφία και τίποτε άλλο!
Θα μου πείτε: είσαι λογοτέχνης, καλαμαράς, και βλέπεις τα πράγματα από τη μεριά που σε πονάνε. Όχι, καθόλου! Και να μου επιτρέψετε να επιμείνω. Όλα τα άλλα κακά που θα μπορούσα να καταγγείλω – η έλλειψη ουσιαστικής αποκεντρώσεως, η έλλειψη προγραμματισμού για την πλουτοπαραγωγική ανάπτυξη της χώρας, ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο ασκείται η εξωτερική μας πολιτική – είναι ζητήματα βαθύτερης ελληνικής παιδείας! Από την άποψη ότι μόνον αυτή μπορεί να προικίσει ένα ηγέτη με την απαραίτητη ευαισθησία που χρειάζεται για να ενστερνισθεί, και αντιστοίχως να αποδώσει, το ήθος του λαού.
Γιατί αυτός ο λαός, που την έννοιά του την έχουμε παραμορφώσει σε σημείο να μην την αναγνωρίζουμε, αυτός έχει φτιάξει ό, τι καλό υπάρχει –αν υπάρχει κάτι καλό σ’ αυτόν τον τόπο! Και αυτός, στις ώρες του κινδύνου, και στο πείσμα της συστηματικής ηττοπάθειας των αρχηγών του, αίρεται, χάρις σ’ έναν αόρατο, ευλογημένο μηχανισμό, στα ύψη που απαιτεί το θαύμα!
Όσο λοιπόν και αν είναι λυπηρό, πρέπει να το πω: ο Ελληνισμός, για την ώρα, επέτυχε ως Γένος, αλλ’ απέτυχε ως Κράτος! Και παρακαλάω νύχτα-μέρα το Θεό, και το μέλλον να με διαψεύσουν»
Πηγή: monogramma. blogspot
Δευτέρα 11 Ιουλίου 2016
Κυριακή 10 Ιουλίου 2016
Inside Europe 's Plan Z
May 14, 2014 6:30 pm
Inside Europe’s Plan Z
By Peter Spiegel
How the euro was saved: In the second instalment of a series on the year that changed Europe, reveals how a secret strategy was developed to contain the firestorm from a Greek exit.
©Bloomberg
E
very working day since the crisis struck, George Provopoulos, the silver-haired governor of Greece’s central bank, summoned a small “emergency team” of aides to his offices at 6pm to review the health of the nation’s banks. What he was told on June 15 2012 was enough to make the courtly central banker blanch.
It was the Friday before a parliamentary election – the second national vote in as many months – and the country appeared to be edging towards panic. On that day, Greeks withdrew more than €3bn from their bank accounts, or about 1.5 per cent of the country’s entire economic output. The Bank of Greece had watched people moving money from their banks to their mattresses for nearly three years, but never on such a scale.
“In a matter of a few days, a full-blown banking crisis could have erupted,” Mr Provopoulos said in an interview. At that rate, Greece would run out of bank notes in a day or two.
Unbeknown to almost the entire Greek political establishment, however, a small group of EU and International Monetary Fund officials had been working clandestinely for months preparing for a collapse of Greece’s banks. Their secret blueprint, known as “Plan Z”, was a detailed script of how to reconstruct Greece’s economic and financial infrastructure if it were to leave the euro.
The plan was drawn up by about two dozen officials in small teams at the European Commission in Brussels, the European Central Bank in Frankfurt and the IMF in Washington. Officials who worked on the previously undisclosed plan insisted it was not a road map to force Greece out of the euro – quite the opposite. “Grexit”, they feared, would wreak havoc in European financial markets, causing bank runs in other teetering eurozone economies and raising questions of which country would be forced out next.
But by early 2012, many of those same officials believed it was irresponsible not to prepare for a Greek exit. “We always said: it’s our aim to keep them inside,” said one participant. “Is the probability zero that they leave? No. If you are on the board of a company and you only have a 10 per cent probability for such an event, you prepare yourself.”
More
ON THIS STORY
Analysis How the euro was saved - Part 1
Analysis How the euro was saved – Part 3
Podcast A conversation with Peter Spiegel
Video How the euro was saved
Over the past six months, the Financial Times has interviewed dozens of officials directly involved in fighting the eurozone crisis to examine how, over the course of the conflagration’s final year, those leaders transformed the European project into something entirely new: a far more centralised eurozone where EU institutions have assumed vast swaths of economic and financial authority that once rested with national governments. Voters seeking to reject this new concentration of power in Brussels and Frankfurt could be a significant force in next week’s European Parliament elections.
A new sense of urgency
It was yet another near-catastrophe in Greece – which by mid-2012 had experienced street riots, soaring unemployment and austerity that had produced four years of Great Depression-style economic contraction – that would spark European leaders to act decisively. Since 2009, Greece’s economy had shrunk by 20 per cent.
At no time in the crisis was Europe’s single currency more at risk of blowing apart than the weeks either side of the Greek parliamentary election in June. Grexit planning took on new urgency when it appeared that the leftist Syriza party – led by anti-bailout insurgent Alexis Tsipras – was on the verge of winning. “That was the time when we really said: We’ve got to finalise our work,” said another person involved in Plan Z.
Crisis takes its toll
©Getty
With most of the world’s economic leadership flying to Los Cabos, Mexico, for the annual Group of 20 summit the same weekend as the Greek vote, a small group of top EU officials stayed at their desks in case Plan Z had to be activated. They were led by Olli Rehn, EU economic commissioner, who cancelled his flight to Mexico to stay in Brussels. Mario Draghi, the European Central Bank chief, remained in Frankfurt and Jean-Claude Juncker, the Luxembourg prime minister who headed the eurogroup of finance ministers, was also on call.
Plan Z was never used. Mr Tsipras’s Syriza party finished second, allowing Greece’s mainstream parties to form an uneasy coalition that eventually agreed to stay the bailout course.
But senior officials said the near-miss that summer, and the ensuing debate about Greek membership, helped focus minds in capitals across the eurozone – particularly Berlin, where fights over the advisability of Grexit raged for three more months, before Angela Merkel, the German chancellor, finally put an end to them.
A stunning reversal
Greece’s membership of the euro has been a contentious subject since the moment Athens joined the common currency in 2001. After years of raising alarms, Eurostat, the EU’s statistical agency, conducted an investigation in 2004 that found Greece had misreported its financial data, producing figures that vastly overstated its fiscal health in the run-up to euro membership. Despite endemic mismanagement, Athens was able to take advantage of the low interest rates that came with eurozone membership to keep its economy humming on borrowed cash. EU leaders largely ignored the warnings about Greece from bean-counters in Brussels.
But when Greece’s bailout began to falter in 2011, the issue moved from dust-covered EU reports to closed-door deliberations between Europe’s most influential leaders. According to multiple EU officials, Wolfgang Schäuble, the powerful German finance minister, became Grexit’s most influential advocate.
Until early 2012, however, much of the discussion remained theoretical, the province of competing economists within various finance ministries, as well as the commission’s economics directorate, which attempted to model the impact Grexit would have on Greece and the rest of the eurozone.
Actual Europe-wide contingency planning remained limited, if it occurred at all. Jean-Claude Trichet, the ECB chief until November 2011, barred any discussion of Grexit for fear that even a hint the central bank was considering it could become a self-fulfilling prophesy, former ECB officials said.
In Brussels, a group directed by Marco Buti, head of the commission’s economics directorate, had quietly compiled data aimed at convincing Germany and its allies that Grexit would wreak far more havoc than they were anticipating. But more concrete planning was curtailed for fear of leaks.
Only at the IMF, which had vast institutional experience gained from all manner of economic disasters, had any serious work begun.
I fell off my chair. For the first time, instead of the word being expunged out of conversations, they were using it. I remember thinking “we’re heading for trouble now”
When Grexit was first publicly broached during the November 2011 G20 summit in Cannes – where both Ms Merkel and host Nicolas Sarkozy, the French president, pushed for an in-or-out referendum in Greece – there had been no planning for an outcome in which Greece opted to leave.
Several senior officials said they were stunned Ms Merkel and Mr Sarkozy had aired the idea that the eurozone could be left voluntarily, something that had previously been vigorously denied. Even officials who had worked closely with the two said they were caught unawares.
“I fell off my chair,” said one who had participated in closed-door discussions with both leaders. “For the first time, instead of the word being expunged out of conversations, they were using it. I remember thinking then: we’re heading for trouble now.”
Leaving the Greeks out
Work on Plan Z began in earnest in January 2012, largely overseen by four men. Jörg Asmussen, a German who had joined the ECB executive board that month, was assigned by Mr Draghi to head a Grexit task force within the central bank. Thomas Wieser, a long-time Austrian finance ministry official, was appointed permanent head of the “euro working group” of finance ministry deputies and helped co-ordinate work in Brussels with Mr Buti. And Poul Thomsen, a Dane who had headed the IMF’s Greek bailout team since the onset of the crisis, provided input from the fund in Washington.
Efforts to keep information from leaking from the small teams around the four men were extreme for the same reason Mr Trichet had banned such planning: public discovery could be enough to cause the kind of panic that would force them to put their plan into action.
The Plan Z team
According to one participant, no single Plan Z document was ever compiled and no emails were exchanged between participants about their work. “It was totally fire-walled even within [the institutions],” said the official. “Even between the teams there was fire-walling.” A decision was made not to involve Greek officials out of fear of leaks.
Their firewalls worked. During a dinner between José Manuel Barroso, the commission president, and Ms Merkel at the chancellery in Berlin less than two weeks before the Greek vote, Ms Merkel asked for reassurance from Mr Barroso that a plan was in place in case Greece rejected bailout conditions and Grexit ensued.
Mr Barroso acknowledged the plan’s existence and offered to show it to Ms Merkel but she said his word was enough, according to officials in the room. Under the German system, such documents can be requested by the Bundestag, and senior German officials were concerned they would be obliged to disclose such planning if they had it in writing.
An argument and a plan
Although the FT was not given access to Plan Z documents, officials who saw them said they amounted to a detailed script of how to create a new financial system from scratch.
In Washington, IMF officials prepared a 20-page matrix of actions. Drawing on their experience on bank runs and currency crises, officials said the detailed IMF blueprint included such drastic action as turning off all ATMs and reinstating border controls to prevent massive capital flight.
At the ECB, officials studied Argentina’s experience of issuing IOUs during their 2001 currency crisis, since the euro notes and coins circulating in Greece would no longer be legal tender. Among the options was issuing Greek IOUs worth about half the value of those euros, since getting new bank notes to Greece would be a logistical nightmare.
ECB officials examined the US military’s introduction of new dinars into Iraq in 2003 but were humbled by the logistical challenge; the US effort took only three months but relied on the air and land assets of the world’s largest armed forces. Greece’s capacity to print notes on its own was limited; since the euro was introduced, Athens had mostly printed €10 notes.
Equally complicated was the basic “plumbing” of the Greek economy. Greece, like all other eurozone countries, is connected by a network called Target 2, a giant proprietary computer system run by the ECB and national central banks that make most commercial transactions possible. Once Greece was disconnected from Target 2, it would have no way to clear transactions, grinding the economy to a halt. The entire system would have to be rebuilt.
Similar work was occurring in Brussels. Some of it was thick in EU law: how can a ringfenced economy still be a fully integrated member of the EU’s internal market, which requires a free flow of goods? What were the legal authorities to set up capital controls? Other preparations were much more practical, such as which officials would appear in public to announce Greece’s new status.
“The people who would have been responsible for pulling a switch, they would have received in good time a paper saying: you’ve got to do this and this and this,” said a participant.
To many who worked on the project, Plan Z was as much an argument as an action plan. They wanted to demonstrate to those advocating for Grexit that the job was Herculean, something they could not conceivably back once they realised how difficult it would become. But in the summer of 2012, Greek voters almost forced their hand.
A hard default
With most of Europe’s attention focused on France, where Mr Sarkozy was fighting an unsuccessful effort to win re-election on the same day as Greece’s first parliamentary election, few outside Greece anticipated the storm that was approaching. Even within Greece many political leaders were stunned when results started rolling in on the evening of Sunday May 6.
Greek elections
©AFP
For most of the four decades since its return to democracy in 1974, Greece’s electoral politics had been dominated by two parties, Pasok on the left and New Democracy on the right. But as the crisis deepened, amid accusations by bailout monitors of mismanagement under governments led by both parties, that status quo began to splinter.
Anti-government activists on the far left and right, once dismissed as radical fringe groups tossing Molotov cocktails in Athens’ central Syntagma Square, began to gain support from a disaffected electorate. The neo-Nazi Golden Dawn party found a receptive audience among the alienated urban poor; the charismatic Mr Tsipras found his own fertile ground among supporters of Pasok, which had negotiated the hated bailout agreements.
As expected, New Democracy finished first in the vote but it polled less than 19 per cent – a stunning 14.6 percentage points less than it had received in national elections three years earlier. Even more remarkable was the complete collapse of Pasok. It finished third behind Syriza, with just 13 per cent of the vote – 31 points less than in 2009.
“We were not reading properly what was happening in Greek society,” said a veteran Pasok politician. “We knew there was a lot of anger but when you’re caught up in the [bailout] programme and wanting to make it a success and believing that the country needs to change, we did not pick up – nobody did, really – the rise of Golden Dawn, nor the spectacular rise of Syriza, nor our collapse.”
We were not reading properly what was happening in Greek society. Nobody picked up the rise of Golden Dawn, nor the spectacular rise of Syriza, nor our collapse
One person who was not surprised was Lucas Papademos, Greece’s technocratic prime minister who had managed to hold the country together during a truncated six months in office. In an interview, the former central banker said opinion polling on the eve of the vote had made him so concerned the election would prove inconclusive that he remained in his office on the Sunday night of the election to prepare for the market shock.
According to Mr Papademos, Greek authorities were concerned in the vote’s immediate aftermath that things could spin out of control if the antagonistic parties were unable to form a government for weeks. But they also feared that a new government, led by Syriza or even New Democracy, would reject the bailout deal, leading EU authorities to pull the plug. “The risk was that the constellation of election results would not allow the formation of a government supportive of the new economic programme,” Mr Papademos said.
In a teleconference, the seven European leaders heading to the Los Cabos G20 summit agreed to stick to a common line: they would promise to support Greece – but only if it abided by the existing bailout’s conditions. There would be no renegotiation.
Without bailout funding, Athens would no longer be able to pay its bills, and there was a €3.1bn bond due on August 20, a portion of which was held by the ECB.
A “hard default” – failing to pay an outstanding bond – was long seen as the most likely route to Grexit since, if there was no one left to lend to Athens, it would not be just the government that ran out of money.
At the time, Greek banks were relying on emergency central bank loans to stay afloat because private investors had stopped lending. To get those central bank loans, Greek banks had to provide some kind of collateral, which, for banks in most countries embroiled in the crisis, meant government bonds. But those government bonds would become worthless in a hard default, so central bank loans would be cut off. Without emergency liquidity assistance, Greece’s banks would collapse. With no banks there was no economy.
This would not happen in a traditional monetary system. But Greece did not have a central bank in the traditional sense. Its central bank was in Frankfurt, run by officials who were mainly not Greek, and there was no way to compel the ECB to lend to Greek banks. The only way to restart the banking system would be for Athens to set up its own central bank and begin printing its own currency.
‘Kill the country in hours’
But Mr Papademos and EU officials began to worry about a second “accidental” route to Grexit after the May election results: a bank run.
If panicked withdrawals began, it could lead to the same place as a “hard default”. Greek banks would literally run out of cash, and the ECB would be unable to fund them because they would be insolvent. “Rules would clearly prohibit providing liquidity without adequate collateral, so that means you kill the country within hours,” said an ECB official involved in the deliberations. To restart the banks, a new currency would be needed.
As Greece’s political parties fought over whether they could form a government, Mr Papademos was receiving daily updates from the central bank on totals being withdrawn by depositors; the amounts were becoming so large that he wrote a warning letter to the Greek president. If no government was possible, elections had to be called quickly.
Greek bank deposits
Since the start of 2009, Greek authorities had successfully managed a slow-motion “bank jog” that had seen deposits fall from €245bn to less than €174bn on the eve of the 2012 elections. According to Greek officials, about a third of that money was pulled out of the country entirely; another third was spent to maintain rapidly falling living standards; and a final third was squirrelled away in mattresses and pillowcases for fear the euros could be turned into drachma if they were kept in banks.
Under Mr Provopoulos, the central bank went so far as to fly in extra euros from other parts of the EU to ensure even large withdrawals could be accommodated. A pattern was established: if a Greek depositor asked for a big withdrawal, they were told to come back the next day. For Greek central bankers, it was essential the account holder got the cash when they returned.
“What if a depositor had walked into a bank and asked for his or her money? What if the answer was: ‘I’m sorry, we are short of cash’?” said Mr Provopoulos. “Under the then prevailing conditions, it would have led to widespread concerns and very likely panic among depositors.” An astounding €28.5bn in new banknotes was pumped into Greece in the run-up to the 2012 elections.
But the feverish withdrawals between the May and June votes – the central bank was making shipments 24 hours a day – spooked officials, none more so than those watching from the ECB. A bank run raised questions of democratic legitimacy – should an unelected group of central bankers in Frankfurt, by deciding on their own that Greek banks were no longer solvent, really be the ones to force Greece out of the euro?
Inside the ECB, there was broad consensus that the call that would lead to Grexit should not be made by central bankers. Instead, they would pass the decision to eurozone politicians.
During a June 25 meeting in Brussels with Mr Barroso and Herman Van Rompuy, the European Council president, with Mr Juncker joining by phone, Mr Draghi informed the leaders that eurozone politicians would be asked to guarantee emergency loans to commercial banks before the ECB pulled the plug.
Mr Draghi’s warning was not an academic exercise. One official said Mr Draghi had told the leaders a “period of uncertainty” would begin 30 days before the August bond was due, on July 20. Although Antonis Samaras had cobbled together a coalition the week before, the new government was still demanding renegotiated bailout conditions. And Ms Merkel had not yet decided whether Greece should remain a member of the eurozone.
The infected leg camp
For Germany, the Grexit debate echoed nearly every negotiation over Europe’s common currency since its founding document, the 1992 Maastricht treaty. Should it be a German-led monetary union made up of a small number of neighbouring states with similar economies or a broader political project that welcomed even those less competitive economically?
As a scientist trained to search for certainty, Ms Merkel began her own attempt to answer that question in the months leading up to her 2012 summer break. It would be an exaggeration to say she privately consulted every great economic and political mind in Europe during those weeks. But only a slight exaggeration.
During a Berlin meeting in early June with Mr Barroso, she solicited his view, fretting that Greek voters were about to force their hand by choosing a government that rejected the current bailout. When Mr Barroso told her Grexit would be a disaster and that Mr Samaras would probably win, Ms Merkel said it was Mr Samaras she was worried about, since he was on the campaign trail advocating scrapping the programme.
Two days later David Cameron, the British prime minister, engaged in a similar debate with Ms Merkel in Berlin, according to officials who participated in the meeting. Although Mr Cameron was less optimistic than Mr Barroso regarding Greece’s ability to turn itself round, his advice was the same: the market reaction was likely to be violent and a eurozone bank run would be hard to stop, citing the UK experience with Northern Rock.
Ms Merkel’s advisers were divided into two camps: the “domino” camp and the “infected leg” camp. The domino camp warned that Grexit would trigger panicked selling of all troubled eurozone government bonds, potentially followed by large-scale bank runs in Portugal, Italy and Spain.
People think he doesn’t like the Greeks. That’s not true. It is because he loves Europe that anybody who’s screwing European ideas is just so anti-European that they don’t have a place in his scheme of things
The infected leg camp argued that cutting off Greece would allow the rest of the eurozone to return to health. “You had these two camps and you had good economists in both camps,” said a German official.
At the head of the infected leg camp was Mr Schäuble. Several people who spoke with him said he viewed a Greek exit almost idealistically, as something necessary to save a European project that he had worked for his entire political career.
“What is little understood is that this is because he is such a fervent pro-European,” said one eurozone official who discussed the issue with the gruff German finance minister. “People think he doesn’t like the Greeks. That’s not true. It is because he so much loves Europe that anybody who’s screwing European ideas is just so anti-European that they don’t have a place in his scheme of things.”
Moral hazard
That drive would occasionally lead to conflict with Ms Merkel, officials said. Where Mr Schäuble was far more prepared than his chancellor to cut Greece loose, he was also more willing to increase Germany’s contributions to the eurozone’s bailout fund to help create an impenetrable firewall to protect other euro members.
Wolfgang Schäuble and Angela Merkel attend the G20 summit in Cannes
Within the German finance ministry there was a core group who took an even harder line. Most focused on the “moral hazard” that they argued was emerging in the eurozone, where countries believed there were no consequences to their fiscal mismanagement. Some senior aides felt that “you need to sacrifice one to scare the rest”, said a person involved in the finance ministry discussion.
Ministry officials compiled analysis arguing that Grexit would cost less in the short term than trying to keep a fundamentally insolvent country on life-support indefinitely. Outside consultants were brought in to run similar studies.
Ms Merkel was being given conflicting advice by three central bankers whom she relied on heavily during her pre-holiday soundings and trusted implicitly: Mr Asmussen, who had been Mr Schäuble’s deputy before moving to the ECB; Jens Weidmann, her former economic adviser whom she had named head of the Bundesbank a year earlier; and Philipp Hildebrand, former head of the Swiss National Bank.
All shared the concerns about moral hazard and felt it was unlikely Greece would live up to promises made as part of its bailout, which could lead to endless transfers of German taxpayer money to Athens. But they also told the chancellor that trying to predict the cost of Grexit was folly.
One eurozone official who spoke to Mr Asmussen at the time said his advice to Ms Merkel was: “You could have something which is priced in already, and then you could contain it, or you could end up with a eurozone of 10 [countries].”
The work of Mr Buti and his team in Brussels also appeared to have paid off. German officials said Ms Merkel was told it would be nearly impossible to get all 17 eurozone governments to agree to an exit plan, doing it all in secret without the markets catching wind of the effort, particularly with Greece showing no interest in leaving.
The political discussion in Berlin surrounding Grexit was the most subjective. Many EU leaders who dealt directly with Ms Merkel say she has less sentimental attachment to the European project than did her Christian Democratic predecessors, such as Helmut Kohl and Konrad Adenauer. EU leaders attribute that to her pre-politics life in communist east Germany, where she moved as an infant and lived into adulthood.
At the same time, several officials said they had begun to sense the weight of history on her shoulders. Did she want to be the German chancellor who “potentially breaks up Europe, even though it’s not clear that would happen – but there’s a possibility?” said one German official
In mid-July, Ms Merkel left for her six-week summer break to weigh the advice. Although the chancellor was undecided, the cacophony of senior German politicians publicly calling for Greece to leave had reached a crescendo. “If Greece no longer meets its requirements, there can be no further payments,” Philipp Rösler, head of Ms Merkel’s junior coalition partner the Free Democratic party, said as he prepared for his own summer holiday. “For me, a Greek exit has long since lost its horrors.”
A spectacular U-turn
One leader acutely aware of the debate going on inside the chancellery was Mr Barroso. The commission president told aides he believed one of his cardinal duties as guardian of the EU’s treaties was to keep the eurozone and EU from losing members, be it Greece from the currency union or Britain from the EU itself.
With a massive, long-delayed €34.3bn aid payment hanging in the balance and Mr Samaras continuing to argue for big bailout revisions, Mr Barroso decided to become the first of the inner circle of EU crisis-fighters to visit Athens since the crisis began.
The talks between the two men went on for two hours. Sitting in front of an unlit fireplace in Mr Samaras’ wood-panelled office, Mr Barroso told the new prime minister that demands for wholesale reforms of the bailout programme needed to stop. According to officials in the room, he urged Mr Samaras to spend at least a year executing the existing requirements. After that, the topic of revisions to the programme could be addressed, Mr Barroso suggested. But execution had to come first.
“Don’t start asking for new conditions; there’s no way,” one person in the room recalled Mr Barroso saying. “The first message you have to convey to Germany . . . you have to say you are going to deliver.”
Don’t start asking for new conditions; there’s no way. The first message you have to convey to Germany is that you are going to deliver
The blunt message from a political ally appeared to have the desired effect. Officials in the room said Mr Samaras began redrafting his press statement by hand even as Mr Barroso delivered his admonition, later telling gathered reporters he would begin “the implementation of agreed measures” immediately.
“Samaras did the most spectacular U-turn in history,” said a minister in the preceding Pasok government.
They just don’t know
Ultimately, however, it would come down to Ms Merkel herself, and after six weeks of contemplation, the German chancellor returned to Berlin with her verdict. There would be no certainty for the scientist. A cautious politician by nature, she could not abide Grexit if none of her advisers could agree on its consequences.
“You all say: ‘Sorry, finally, we don’t know’; If you don’t know, then I won’t take this risk,” one adviser recalled her saying. “Her sense was: all these people, they might all be idiots, but they don’t know.”
Talk of Grexit within the eurozone receded. Ms Merkel made a highly symbolic trip to Athens in October. In Brussels, after a series of tendentious meetings of eurozone finance ministers, a revised bailout was agreed where Greece was promised more debt relief as soon as it achieved a primary budget surplus, which was projected by 2013.
The deal to release Greece’s €34.3bn aid payment was struck just hours before an EU summit in November 2012. As he arrived, Mr Samaras made a quick statement: “Solidarity in our union is alive. Grexit is dead.” Never again would Greece threaten the existence of the euro.
Continue to the third instalment of the series, ‘If the euro falls, Europe falls’
Πηγή : The Financial Times
Inside Europe’s Plan Z
By Peter Spiegel
How the euro was saved: In the second instalment of a series on the year that changed Europe, reveals how a secret strategy was developed to contain the firestorm from a Greek exit.
©Bloomberg
E
very working day since the crisis struck, George Provopoulos, the silver-haired governor of Greece’s central bank, summoned a small “emergency team” of aides to his offices at 6pm to review the health of the nation’s banks. What he was told on June 15 2012 was enough to make the courtly central banker blanch.
It was the Friday before a parliamentary election – the second national vote in as many months – and the country appeared to be edging towards panic. On that day, Greeks withdrew more than €3bn from their bank accounts, or about 1.5 per cent of the country’s entire economic output. The Bank of Greece had watched people moving money from their banks to their mattresses for nearly three years, but never on such a scale.
“In a matter of a few days, a full-blown banking crisis could have erupted,” Mr Provopoulos said in an interview. At that rate, Greece would run out of bank notes in a day or two.
Unbeknown to almost the entire Greek political establishment, however, a small group of EU and International Monetary Fund officials had been working clandestinely for months preparing for a collapse of Greece’s banks. Their secret blueprint, known as “Plan Z”, was a detailed script of how to reconstruct Greece’s economic and financial infrastructure if it were to leave the euro.
The plan was drawn up by about two dozen officials in small teams at the European Commission in Brussels, the European Central Bank in Frankfurt and the IMF in Washington. Officials who worked on the previously undisclosed plan insisted it was not a road map to force Greece out of the euro – quite the opposite. “Grexit”, they feared, would wreak havoc in European financial markets, causing bank runs in other teetering eurozone economies and raising questions of which country would be forced out next.
But by early 2012, many of those same officials believed it was irresponsible not to prepare for a Greek exit. “We always said: it’s our aim to keep them inside,” said one participant. “Is the probability zero that they leave? No. If you are on the board of a company and you only have a 10 per cent probability for such an event, you prepare yourself.”
More
ON THIS STORY
Analysis How the euro was saved - Part 1
Analysis How the euro was saved – Part 3
Podcast A conversation with Peter Spiegel
Video How the euro was saved
Over the past six months, the Financial Times has interviewed dozens of officials directly involved in fighting the eurozone crisis to examine how, over the course of the conflagration’s final year, those leaders transformed the European project into something entirely new: a far more centralised eurozone where EU institutions have assumed vast swaths of economic and financial authority that once rested with national governments. Voters seeking to reject this new concentration of power in Brussels and Frankfurt could be a significant force in next week’s European Parliament elections.
A new sense of urgency
It was yet another near-catastrophe in Greece – which by mid-2012 had experienced street riots, soaring unemployment and austerity that had produced four years of Great Depression-style economic contraction – that would spark European leaders to act decisively. Since 2009, Greece’s economy had shrunk by 20 per cent.
At no time in the crisis was Europe’s single currency more at risk of blowing apart than the weeks either side of the Greek parliamentary election in June. Grexit planning took on new urgency when it appeared that the leftist Syriza party – led by anti-bailout insurgent Alexis Tsipras – was on the verge of winning. “That was the time when we really said: We’ve got to finalise our work,” said another person involved in Plan Z.
Crisis takes its toll
©Getty
With most of the world’s economic leadership flying to Los Cabos, Mexico, for the annual Group of 20 summit the same weekend as the Greek vote, a small group of top EU officials stayed at their desks in case Plan Z had to be activated. They were led by Olli Rehn, EU economic commissioner, who cancelled his flight to Mexico to stay in Brussels. Mario Draghi, the European Central Bank chief, remained in Frankfurt and Jean-Claude Juncker, the Luxembourg prime minister who headed the eurogroup of finance ministers, was also on call.
Plan Z was never used. Mr Tsipras’s Syriza party finished second, allowing Greece’s mainstream parties to form an uneasy coalition that eventually agreed to stay the bailout course.
But senior officials said the near-miss that summer, and the ensuing debate about Greek membership, helped focus minds in capitals across the eurozone – particularly Berlin, where fights over the advisability of Grexit raged for three more months, before Angela Merkel, the German chancellor, finally put an end to them.
A stunning reversal
Greece’s membership of the euro has been a contentious subject since the moment Athens joined the common currency in 2001. After years of raising alarms, Eurostat, the EU’s statistical agency, conducted an investigation in 2004 that found Greece had misreported its financial data, producing figures that vastly overstated its fiscal health in the run-up to euro membership. Despite endemic mismanagement, Athens was able to take advantage of the low interest rates that came with eurozone membership to keep its economy humming on borrowed cash. EU leaders largely ignored the warnings about Greece from bean-counters in Brussels.
But when Greece’s bailout began to falter in 2011, the issue moved from dust-covered EU reports to closed-door deliberations between Europe’s most influential leaders. According to multiple EU officials, Wolfgang Schäuble, the powerful German finance minister, became Grexit’s most influential advocate.
Until early 2012, however, much of the discussion remained theoretical, the province of competing economists within various finance ministries, as well as the commission’s economics directorate, which attempted to model the impact Grexit would have on Greece and the rest of the eurozone.
Actual Europe-wide contingency planning remained limited, if it occurred at all. Jean-Claude Trichet, the ECB chief until November 2011, barred any discussion of Grexit for fear that even a hint the central bank was considering it could become a self-fulfilling prophesy, former ECB officials said.
In Brussels, a group directed by Marco Buti, head of the commission’s economics directorate, had quietly compiled data aimed at convincing Germany and its allies that Grexit would wreak far more havoc than they were anticipating. But more concrete planning was curtailed for fear of leaks.
Only at the IMF, which had vast institutional experience gained from all manner of economic disasters, had any serious work begun.
I fell off my chair. For the first time, instead of the word being expunged out of conversations, they were using it. I remember thinking “we’re heading for trouble now”
When Grexit was first publicly broached during the November 2011 G20 summit in Cannes – where both Ms Merkel and host Nicolas Sarkozy, the French president, pushed for an in-or-out referendum in Greece – there had been no planning for an outcome in which Greece opted to leave.
Several senior officials said they were stunned Ms Merkel and Mr Sarkozy had aired the idea that the eurozone could be left voluntarily, something that had previously been vigorously denied. Even officials who had worked closely with the two said they were caught unawares.
“I fell off my chair,” said one who had participated in closed-door discussions with both leaders. “For the first time, instead of the word being expunged out of conversations, they were using it. I remember thinking then: we’re heading for trouble now.”
Leaving the Greeks out
Work on Plan Z began in earnest in January 2012, largely overseen by four men. Jörg Asmussen, a German who had joined the ECB executive board that month, was assigned by Mr Draghi to head a Grexit task force within the central bank. Thomas Wieser, a long-time Austrian finance ministry official, was appointed permanent head of the “euro working group” of finance ministry deputies and helped co-ordinate work in Brussels with Mr Buti. And Poul Thomsen, a Dane who had headed the IMF’s Greek bailout team since the onset of the crisis, provided input from the fund in Washington.
Efforts to keep information from leaking from the small teams around the four men were extreme for the same reason Mr Trichet had banned such planning: public discovery could be enough to cause the kind of panic that would force them to put their plan into action.
The Plan Z team
According to one participant, no single Plan Z document was ever compiled and no emails were exchanged between participants about their work. “It was totally fire-walled even within [the institutions],” said the official. “Even between the teams there was fire-walling.” A decision was made not to involve Greek officials out of fear of leaks.
Their firewalls worked. During a dinner between José Manuel Barroso, the commission president, and Ms Merkel at the chancellery in Berlin less than two weeks before the Greek vote, Ms Merkel asked for reassurance from Mr Barroso that a plan was in place in case Greece rejected bailout conditions and Grexit ensued.
Mr Barroso acknowledged the plan’s existence and offered to show it to Ms Merkel but she said his word was enough, according to officials in the room. Under the German system, such documents can be requested by the Bundestag, and senior German officials were concerned they would be obliged to disclose such planning if they had it in writing.
An argument and a plan
Although the FT was not given access to Plan Z documents, officials who saw them said they amounted to a detailed script of how to create a new financial system from scratch.
In Washington, IMF officials prepared a 20-page matrix of actions. Drawing on their experience on bank runs and currency crises, officials said the detailed IMF blueprint included such drastic action as turning off all ATMs and reinstating border controls to prevent massive capital flight.
At the ECB, officials studied Argentina’s experience of issuing IOUs during their 2001 currency crisis, since the euro notes and coins circulating in Greece would no longer be legal tender. Among the options was issuing Greek IOUs worth about half the value of those euros, since getting new bank notes to Greece would be a logistical nightmare.
ECB officials examined the US military’s introduction of new dinars into Iraq in 2003 but were humbled by the logistical challenge; the US effort took only three months but relied on the air and land assets of the world’s largest armed forces. Greece’s capacity to print notes on its own was limited; since the euro was introduced, Athens had mostly printed €10 notes.
Equally complicated was the basic “plumbing” of the Greek economy. Greece, like all other eurozone countries, is connected by a network called Target 2, a giant proprietary computer system run by the ECB and national central banks that make most commercial transactions possible. Once Greece was disconnected from Target 2, it would have no way to clear transactions, grinding the economy to a halt. The entire system would have to be rebuilt.
Similar work was occurring in Brussels. Some of it was thick in EU law: how can a ringfenced economy still be a fully integrated member of the EU’s internal market, which requires a free flow of goods? What were the legal authorities to set up capital controls? Other preparations were much more practical, such as which officials would appear in public to announce Greece’s new status.
“The people who would have been responsible for pulling a switch, they would have received in good time a paper saying: you’ve got to do this and this and this,” said a participant.
To many who worked on the project, Plan Z was as much an argument as an action plan. They wanted to demonstrate to those advocating for Grexit that the job was Herculean, something they could not conceivably back once they realised how difficult it would become. But in the summer of 2012, Greek voters almost forced their hand.
A hard default
With most of Europe’s attention focused on France, where Mr Sarkozy was fighting an unsuccessful effort to win re-election on the same day as Greece’s first parliamentary election, few outside Greece anticipated the storm that was approaching. Even within Greece many political leaders were stunned when results started rolling in on the evening of Sunday May 6.
Greek elections
©AFP
For most of the four decades since its return to democracy in 1974, Greece’s electoral politics had been dominated by two parties, Pasok on the left and New Democracy on the right. But as the crisis deepened, amid accusations by bailout monitors of mismanagement under governments led by both parties, that status quo began to splinter.
Anti-government activists on the far left and right, once dismissed as radical fringe groups tossing Molotov cocktails in Athens’ central Syntagma Square, began to gain support from a disaffected electorate. The neo-Nazi Golden Dawn party found a receptive audience among the alienated urban poor; the charismatic Mr Tsipras found his own fertile ground among supporters of Pasok, which had negotiated the hated bailout agreements.
As expected, New Democracy finished first in the vote but it polled less than 19 per cent – a stunning 14.6 percentage points less than it had received in national elections three years earlier. Even more remarkable was the complete collapse of Pasok. It finished third behind Syriza, with just 13 per cent of the vote – 31 points less than in 2009.
“We were not reading properly what was happening in Greek society,” said a veteran Pasok politician. “We knew there was a lot of anger but when you’re caught up in the [bailout] programme and wanting to make it a success and believing that the country needs to change, we did not pick up – nobody did, really – the rise of Golden Dawn, nor the spectacular rise of Syriza, nor our collapse.”
We were not reading properly what was happening in Greek society. Nobody picked up the rise of Golden Dawn, nor the spectacular rise of Syriza, nor our collapse
One person who was not surprised was Lucas Papademos, Greece’s technocratic prime minister who had managed to hold the country together during a truncated six months in office. In an interview, the former central banker said opinion polling on the eve of the vote had made him so concerned the election would prove inconclusive that he remained in his office on the Sunday night of the election to prepare for the market shock.
According to Mr Papademos, Greek authorities were concerned in the vote’s immediate aftermath that things could spin out of control if the antagonistic parties were unable to form a government for weeks. But they also feared that a new government, led by Syriza or even New Democracy, would reject the bailout deal, leading EU authorities to pull the plug. “The risk was that the constellation of election results would not allow the formation of a government supportive of the new economic programme,” Mr Papademos said.
In a teleconference, the seven European leaders heading to the Los Cabos G20 summit agreed to stick to a common line: they would promise to support Greece – but only if it abided by the existing bailout’s conditions. There would be no renegotiation.
Without bailout funding, Athens would no longer be able to pay its bills, and there was a €3.1bn bond due on August 20, a portion of which was held by the ECB.
A “hard default” – failing to pay an outstanding bond – was long seen as the most likely route to Grexit since, if there was no one left to lend to Athens, it would not be just the government that ran out of money.
At the time, Greek banks were relying on emergency central bank loans to stay afloat because private investors had stopped lending. To get those central bank loans, Greek banks had to provide some kind of collateral, which, for banks in most countries embroiled in the crisis, meant government bonds. But those government bonds would become worthless in a hard default, so central bank loans would be cut off. Without emergency liquidity assistance, Greece’s banks would collapse. With no banks there was no economy.
This would not happen in a traditional monetary system. But Greece did not have a central bank in the traditional sense. Its central bank was in Frankfurt, run by officials who were mainly not Greek, and there was no way to compel the ECB to lend to Greek banks. The only way to restart the banking system would be for Athens to set up its own central bank and begin printing its own currency.
‘Kill the country in hours’
But Mr Papademos and EU officials began to worry about a second “accidental” route to Grexit after the May election results: a bank run.
If panicked withdrawals began, it could lead to the same place as a “hard default”. Greek banks would literally run out of cash, and the ECB would be unable to fund them because they would be insolvent. “Rules would clearly prohibit providing liquidity without adequate collateral, so that means you kill the country within hours,” said an ECB official involved in the deliberations. To restart the banks, a new currency would be needed.
As Greece’s political parties fought over whether they could form a government, Mr Papademos was receiving daily updates from the central bank on totals being withdrawn by depositors; the amounts were becoming so large that he wrote a warning letter to the Greek president. If no government was possible, elections had to be called quickly.
Greek bank deposits
Since the start of 2009, Greek authorities had successfully managed a slow-motion “bank jog” that had seen deposits fall from €245bn to less than €174bn on the eve of the 2012 elections. According to Greek officials, about a third of that money was pulled out of the country entirely; another third was spent to maintain rapidly falling living standards; and a final third was squirrelled away in mattresses and pillowcases for fear the euros could be turned into drachma if they were kept in banks.
Under Mr Provopoulos, the central bank went so far as to fly in extra euros from other parts of the EU to ensure even large withdrawals could be accommodated. A pattern was established: if a Greek depositor asked for a big withdrawal, they were told to come back the next day. For Greek central bankers, it was essential the account holder got the cash when they returned.
“What if a depositor had walked into a bank and asked for his or her money? What if the answer was: ‘I’m sorry, we are short of cash’?” said Mr Provopoulos. “Under the then prevailing conditions, it would have led to widespread concerns and very likely panic among depositors.” An astounding €28.5bn in new banknotes was pumped into Greece in the run-up to the 2012 elections.
But the feverish withdrawals between the May and June votes – the central bank was making shipments 24 hours a day – spooked officials, none more so than those watching from the ECB. A bank run raised questions of democratic legitimacy – should an unelected group of central bankers in Frankfurt, by deciding on their own that Greek banks were no longer solvent, really be the ones to force Greece out of the euro?
Inside the ECB, there was broad consensus that the call that would lead to Grexit should not be made by central bankers. Instead, they would pass the decision to eurozone politicians.
During a June 25 meeting in Brussels with Mr Barroso and Herman Van Rompuy, the European Council president, with Mr Juncker joining by phone, Mr Draghi informed the leaders that eurozone politicians would be asked to guarantee emergency loans to commercial banks before the ECB pulled the plug.
Mr Draghi’s warning was not an academic exercise. One official said Mr Draghi had told the leaders a “period of uncertainty” would begin 30 days before the August bond was due, on July 20. Although Antonis Samaras had cobbled together a coalition the week before, the new government was still demanding renegotiated bailout conditions. And Ms Merkel had not yet decided whether Greece should remain a member of the eurozone.
The infected leg camp
For Germany, the Grexit debate echoed nearly every negotiation over Europe’s common currency since its founding document, the 1992 Maastricht treaty. Should it be a German-led monetary union made up of a small number of neighbouring states with similar economies or a broader political project that welcomed even those less competitive economically?
As a scientist trained to search for certainty, Ms Merkel began her own attempt to answer that question in the months leading up to her 2012 summer break. It would be an exaggeration to say she privately consulted every great economic and political mind in Europe during those weeks. But only a slight exaggeration.
During a Berlin meeting in early June with Mr Barroso, she solicited his view, fretting that Greek voters were about to force their hand by choosing a government that rejected the current bailout. When Mr Barroso told her Grexit would be a disaster and that Mr Samaras would probably win, Ms Merkel said it was Mr Samaras she was worried about, since he was on the campaign trail advocating scrapping the programme.
Two days later David Cameron, the British prime minister, engaged in a similar debate with Ms Merkel in Berlin, according to officials who participated in the meeting. Although Mr Cameron was less optimistic than Mr Barroso regarding Greece’s ability to turn itself round, his advice was the same: the market reaction was likely to be violent and a eurozone bank run would be hard to stop, citing the UK experience with Northern Rock.
Ms Merkel’s advisers were divided into two camps: the “domino” camp and the “infected leg” camp. The domino camp warned that Grexit would trigger panicked selling of all troubled eurozone government bonds, potentially followed by large-scale bank runs in Portugal, Italy and Spain.
People think he doesn’t like the Greeks. That’s not true. It is because he loves Europe that anybody who’s screwing European ideas is just so anti-European that they don’t have a place in his scheme of things
The infected leg camp argued that cutting off Greece would allow the rest of the eurozone to return to health. “You had these two camps and you had good economists in both camps,” said a German official.
At the head of the infected leg camp was Mr Schäuble. Several people who spoke with him said he viewed a Greek exit almost idealistically, as something necessary to save a European project that he had worked for his entire political career.
“What is little understood is that this is because he is such a fervent pro-European,” said one eurozone official who discussed the issue with the gruff German finance minister. “People think he doesn’t like the Greeks. That’s not true. It is because he so much loves Europe that anybody who’s screwing European ideas is just so anti-European that they don’t have a place in his scheme of things.”
Moral hazard
That drive would occasionally lead to conflict with Ms Merkel, officials said. Where Mr Schäuble was far more prepared than his chancellor to cut Greece loose, he was also more willing to increase Germany’s contributions to the eurozone’s bailout fund to help create an impenetrable firewall to protect other euro members.
Wolfgang Schäuble and Angela Merkel attend the G20 summit in Cannes
Within the German finance ministry there was a core group who took an even harder line. Most focused on the “moral hazard” that they argued was emerging in the eurozone, where countries believed there were no consequences to their fiscal mismanagement. Some senior aides felt that “you need to sacrifice one to scare the rest”, said a person involved in the finance ministry discussion.
Ministry officials compiled analysis arguing that Grexit would cost less in the short term than trying to keep a fundamentally insolvent country on life-support indefinitely. Outside consultants were brought in to run similar studies.
Ms Merkel was being given conflicting advice by three central bankers whom she relied on heavily during her pre-holiday soundings and trusted implicitly: Mr Asmussen, who had been Mr Schäuble’s deputy before moving to the ECB; Jens Weidmann, her former economic adviser whom she had named head of the Bundesbank a year earlier; and Philipp Hildebrand, former head of the Swiss National Bank.
All shared the concerns about moral hazard and felt it was unlikely Greece would live up to promises made as part of its bailout, which could lead to endless transfers of German taxpayer money to Athens. But they also told the chancellor that trying to predict the cost of Grexit was folly.
One eurozone official who spoke to Mr Asmussen at the time said his advice to Ms Merkel was: “You could have something which is priced in already, and then you could contain it, or you could end up with a eurozone of 10 [countries].”
The work of Mr Buti and his team in Brussels also appeared to have paid off. German officials said Ms Merkel was told it would be nearly impossible to get all 17 eurozone governments to agree to an exit plan, doing it all in secret without the markets catching wind of the effort, particularly with Greece showing no interest in leaving.
The political discussion in Berlin surrounding Grexit was the most subjective. Many EU leaders who dealt directly with Ms Merkel say she has less sentimental attachment to the European project than did her Christian Democratic predecessors, such as Helmut Kohl and Konrad Adenauer. EU leaders attribute that to her pre-politics life in communist east Germany, where she moved as an infant and lived into adulthood.
At the same time, several officials said they had begun to sense the weight of history on her shoulders. Did she want to be the German chancellor who “potentially breaks up Europe, even though it’s not clear that would happen – but there’s a possibility?” said one German official
In mid-July, Ms Merkel left for her six-week summer break to weigh the advice. Although the chancellor was undecided, the cacophony of senior German politicians publicly calling for Greece to leave had reached a crescendo. “If Greece no longer meets its requirements, there can be no further payments,” Philipp Rösler, head of Ms Merkel’s junior coalition partner the Free Democratic party, said as he prepared for his own summer holiday. “For me, a Greek exit has long since lost its horrors.”
A spectacular U-turn
One leader acutely aware of the debate going on inside the chancellery was Mr Barroso. The commission president told aides he believed one of his cardinal duties as guardian of the EU’s treaties was to keep the eurozone and EU from losing members, be it Greece from the currency union or Britain from the EU itself.
With a massive, long-delayed €34.3bn aid payment hanging in the balance and Mr Samaras continuing to argue for big bailout revisions, Mr Barroso decided to become the first of the inner circle of EU crisis-fighters to visit Athens since the crisis began.
The talks between the two men went on for two hours. Sitting in front of an unlit fireplace in Mr Samaras’ wood-panelled office, Mr Barroso told the new prime minister that demands for wholesale reforms of the bailout programme needed to stop. According to officials in the room, he urged Mr Samaras to spend at least a year executing the existing requirements. After that, the topic of revisions to the programme could be addressed, Mr Barroso suggested. But execution had to come first.
“Don’t start asking for new conditions; there’s no way,” one person in the room recalled Mr Barroso saying. “The first message you have to convey to Germany . . . you have to say you are going to deliver.”
Don’t start asking for new conditions; there’s no way. The first message you have to convey to Germany is that you are going to deliver
The blunt message from a political ally appeared to have the desired effect. Officials in the room said Mr Samaras began redrafting his press statement by hand even as Mr Barroso delivered his admonition, later telling gathered reporters he would begin “the implementation of agreed measures” immediately.
“Samaras did the most spectacular U-turn in history,” said a minister in the preceding Pasok government.
They just don’t know
Ultimately, however, it would come down to Ms Merkel herself, and after six weeks of contemplation, the German chancellor returned to Berlin with her verdict. There would be no certainty for the scientist. A cautious politician by nature, she could not abide Grexit if none of her advisers could agree on its consequences.
“You all say: ‘Sorry, finally, we don’t know’; If you don’t know, then I won’t take this risk,” one adviser recalled her saying. “Her sense was: all these people, they might all be idiots, but they don’t know.”
Talk of Grexit within the eurozone receded. Ms Merkel made a highly symbolic trip to Athens in October. In Brussels, after a series of tendentious meetings of eurozone finance ministers, a revised bailout was agreed where Greece was promised more debt relief as soon as it achieved a primary budget surplus, which was projected by 2013.
The deal to release Greece’s €34.3bn aid payment was struck just hours before an EU summit in November 2012. As he arrived, Mr Samaras made a quick statement: “Solidarity in our union is alive. Grexit is dead.” Never again would Greece threaten the existence of the euro.
Continue to the third instalment of the series, ‘If the euro falls, Europe falls’
Πηγή : The Financial Times
Η σπαρακτική επιστολή συνταξιούχου στον Παυλόπουλο :"Πείτε τους να μην χαμογελούν "
Η σπαρακτική επιστολή συνταξιούχου στον Παυλόπουλο: «Πείτε τους να μην χαμογελούν»

Μην αντέχοντας άλλο τις μειώσεις και τις περικοπές σε συντάξεις και μισθούς, ένας συνταξιούχος, που είδε τη σύνταξη τόσο τη δική του όσο και του συζύγου του να μειώνονται κατά 410 ευρώ τελικά, αποφάσισε να γράψει μια επιστολή στον ΠτΔ, Προκόπη Παυλόπουλο.
Ο κ. Νίκος Ρουσινέλος, 83 ετών, που εργαζόταν σε κατασκευαστική εταιρεία και η 82χρονη σύζυγός του, κατάκοιτη με σοβαρό καρδιακό πρόβλημα, δούλευε σε κατάστημα ρούχων είδαν τη σύνταξή τους να πηγαίνει στα τάρταρα.
Στις 28 Ιουνίου, όταν ο ηλικιωμένος πήγε να παραλάβει μέρος της σύνταξής του- έπαιρνε 784 ευρώ ο ίδιος μαζί με το ΕΚΑΣ και 684 η σύζυγός του- διαπίστωσε ότι το συνολικό ποσό- που είναι και το μοναδικό τους εισόδημα- μειώθηκε κατά 410 ευρώ.
Μετά από αυτό, αποφάσισε να απευθυνθεί με επιστολή, μέσω του «Ελεύθερου Τύπου» στον Προκόπη Παυλόπουλο, ζητώντας του να συστήσει στους κυβερνώντες «να μην εμφανίζονται με αυτό το μόνιμο χαμόγελο» και να δείξουν «τουλάχιστον λίγο σεβασμό στους Έλληνες για τα δύσκολα που περνούν».
Η επιστολή:
Αξιότιμε κ. Πρόεδρε της Δημοκρατίας της Ελλάδος κ. Προκόπη Παυλόπουλε, στα στέλνω τους θερμούς μου χαιρετισμούς.
Απευθύνομαι σε εσάς για δύο λόγους. Πρώτον, διότι είχα τη χαρά και την ευτυχία να σας γνωρίσω από κοντά και ξέρω πολύ καλά τις ευαισθησίες σας και δεύτερον δεν αναγνωρίζω κανέναν και ούτε θέλω να ασχοληθώ με αυτούς που μας κυβερνούν. Δεν τους αναγνωρίζω διότι είναι άσχετοι με τη δημοκρατία, δεν γνωρίζουν την έννοιά της, αυτό αποδεικνύεται από τις πράξεις τους. Τα ισοπέδωσαν όλα! Ντροπή τους!
Είμαι 83 ετών άρρωστος με διαβήτη τύπου ΙΙ. Η σύζυγός μου είναι 82 ετών κατάκοιτη, με βαριά καρδιακή ανεπάρκεια. Και οι δύο είμαστε συνταξιούχοι, έχοντας ως μοναδικό εισόδημα τις συντάξεις μας, παίρνουμε κάθε μήνα το ποσό των 1.400 ευρώ και οι δύο μαζί. Σε μία ημέρα, μετά τις πρόσφατες μειώσεις, είδαμε μία μείωση στις συντάξεις μας, με το ποσό των 410 ευρώ! Αρα το μηνιαίο εισόδημα πλέον και των δύο μας διαμορφώνεται στα 1.000 ευρώ. Δεν χρειάζεται να κάνω κανένα περαιτέρω σχόλιο. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους.
Εκείνο που ζητώ από εσάς, με όλο το σεβασμό προς το πρόσωπό μας, να συστήσετε στους κυβερνώντες να μην εμφανίζονται με αυτό το μόνιμο χαμόγελο, ας δείξουν τουλάχιστον λίγο σεβασμό απέναντι στο πρόσωπο των Ελλήνων για τα δύσκολα που περνούν, για τα βάρη που τους έχουν φορτωθεί!
Προς τι τα χαμόγελα; Πάνε όλα καλά; Χαίρονται με την ταλαιπωρία του λαού; Με τη φτωχοποίησή του; Με το θάνατό του;
Η αλαζονεία της εξουσίας στο μεγαλείο της! Αισθάνομαι ηλίθιος, βλάκας, έχω μεγάλη οργή!
Δεν φαντάστηκα ποτέ ότι στη δύση της ζωής μας θα βιώναμε αυτή την εξαθλίωση με Αριστερή Ακυβερνησία!
Αν εγώ και η γυναίκα μου μπορούμε να σώσουμε την Πατρίδα μας (... και το πιστέψω, ... προφανώς αδύνατο), θα «πάω» τουλάχιστον ευτυχισμένος.
Με σεβασμό στο πρόσωπό σας
Νίκος Ρουσινέλος
newsbomb. gr

Μην αντέχοντας άλλο τις μειώσεις και τις περικοπές σε συντάξεις και μισθούς, ένας συνταξιούχος, που είδε τη σύνταξη τόσο τη δική του όσο και του συζύγου του να μειώνονται κατά 410 ευρώ τελικά, αποφάσισε να γράψει μια επιστολή στον ΠτΔ, Προκόπη Παυλόπουλο.
Ο κ. Νίκος Ρουσινέλος, 83 ετών, που εργαζόταν σε κατασκευαστική εταιρεία και η 82χρονη σύζυγός του, κατάκοιτη με σοβαρό καρδιακό πρόβλημα, δούλευε σε κατάστημα ρούχων είδαν τη σύνταξή τους να πηγαίνει στα τάρταρα.
Στις 28 Ιουνίου, όταν ο ηλικιωμένος πήγε να παραλάβει μέρος της σύνταξής του- έπαιρνε 784 ευρώ ο ίδιος μαζί με το ΕΚΑΣ και 684 η σύζυγός του- διαπίστωσε ότι το συνολικό ποσό- που είναι και το μοναδικό τους εισόδημα- μειώθηκε κατά 410 ευρώ.
Μετά από αυτό, αποφάσισε να απευθυνθεί με επιστολή, μέσω του «Ελεύθερου Τύπου» στον Προκόπη Παυλόπουλο, ζητώντας του να συστήσει στους κυβερνώντες «να μην εμφανίζονται με αυτό το μόνιμο χαμόγελο» και να δείξουν «τουλάχιστον λίγο σεβασμό στους Έλληνες για τα δύσκολα που περνούν».
Η επιστολή:
Αξιότιμε κ. Πρόεδρε της Δημοκρατίας της Ελλάδος κ. Προκόπη Παυλόπουλε, στα στέλνω τους θερμούς μου χαιρετισμούς.
Απευθύνομαι σε εσάς για δύο λόγους. Πρώτον, διότι είχα τη χαρά και την ευτυχία να σας γνωρίσω από κοντά και ξέρω πολύ καλά τις ευαισθησίες σας και δεύτερον δεν αναγνωρίζω κανέναν και ούτε θέλω να ασχοληθώ με αυτούς που μας κυβερνούν. Δεν τους αναγνωρίζω διότι είναι άσχετοι με τη δημοκρατία, δεν γνωρίζουν την έννοιά της, αυτό αποδεικνύεται από τις πράξεις τους. Τα ισοπέδωσαν όλα! Ντροπή τους!
Είμαι 83 ετών άρρωστος με διαβήτη τύπου ΙΙ. Η σύζυγός μου είναι 82 ετών κατάκοιτη, με βαριά καρδιακή ανεπάρκεια. Και οι δύο είμαστε συνταξιούχοι, έχοντας ως μοναδικό εισόδημα τις συντάξεις μας, παίρνουμε κάθε μήνα το ποσό των 1.400 ευρώ και οι δύο μαζί. Σε μία ημέρα, μετά τις πρόσφατες μειώσεις, είδαμε μία μείωση στις συντάξεις μας, με το ποσό των 410 ευρώ! Αρα το μηνιαίο εισόδημα πλέον και των δύο μας διαμορφώνεται στα 1.000 ευρώ. Δεν χρειάζεται να κάνω κανένα περαιτέρω σχόλιο. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους.
Εκείνο που ζητώ από εσάς, με όλο το σεβασμό προς το πρόσωπό μας, να συστήσετε στους κυβερνώντες να μην εμφανίζονται με αυτό το μόνιμο χαμόγελο, ας δείξουν τουλάχιστον λίγο σεβασμό απέναντι στο πρόσωπο των Ελλήνων για τα δύσκολα που περνούν, για τα βάρη που τους έχουν φορτωθεί!
Προς τι τα χαμόγελα; Πάνε όλα καλά; Χαίρονται με την ταλαιπωρία του λαού; Με τη φτωχοποίησή του; Με το θάνατό του;
Η αλαζονεία της εξουσίας στο μεγαλείο της! Αισθάνομαι ηλίθιος, βλάκας, έχω μεγάλη οργή!
Δεν φαντάστηκα ποτέ ότι στη δύση της ζωής μας θα βιώναμε αυτή την εξαθλίωση με Αριστερή Ακυβερνησία!
Αν εγώ και η γυναίκα μου μπορούμε να σώσουμε την Πατρίδα μας (... και το πιστέψω, ... προφανώς αδύνατο), θα «πάω» τουλάχιστον ευτυχισμένος.
Με σεβασμό στο πρόσωπό σας
Νίκος Ρουσινέλος
newsbomb. gr
Το μυστικό Plan Z της Ευρωζώνης για να θωρακιστεί από το Grexit
Το μυστικό Plan Z της Ευρωζώνης για να θωρακιστεί από το Grexit το 2012 - Σoκάρουν οι αποκαλύψεις των Financial Times
14/05/2014

Τι ήταν εκείνο που έκανε τον διοικητή της ΤτΕ, Γ. Προβόπουλο, να χλωμιάσει
Το μυστικό Σχέδιο Ζ (Plan Z) για τη σωτηρία του ευρώ αποκαλύπτουν οι Financial Times, στο δεύτερο κατά σειρά δημοσίευμά τους για τα όσα συνέβησαν τον χρόνο που άλλαξε την Ευρώπη.
Στο δεύτερο δημοσίευμα αποκαλύπτεται η κρυφή στρατηγική που αναπτύχθηκε με στόχο να περιοριστεί η καταιγίδα που θα ξεσπούσε από ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.
Από την πρώτη κιόλας μέρα που ξέσπασε η κρίση, ο Γιώργος Προβόπουλος, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, κάλεσε στο γραφείο του μια σειρά από συμβούλους του, μια μικρή ομάδα έκτακτης ανάγκης, προκειμένου να αξιολογήσουν την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών. Αυτό που του μετέφεραν στις 15 Ιουνίου του 2012 ήταν αρκετό για να χλωμιάσει ο διοικητής της ΤτΕ.
Ήταν Παρασκευή πριν τις βουλευτικές εκλογές και η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση πανικού. Εκείνη την ημέρα, οι Έλληνες απέσυραν πάνω από 3 δισ. ευρώ από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Η ΤτΕ παρακολουθούσε τους πολίτες να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες και να τα κρύβουν κάτω από τα στρώματά τους, για σχεδόν τρία χρόνια, αλλά ποτέ σε τέτοια κλίμακα.
"Σε μερικές μόνο μέρες, μια γενικευμένη τραπεζική κρίση θα μπορούσε να έχει ξεσπάσει" είχε δηλώσει ο κ. Προβόπουλος. Με τέτοιους ρυθμούς, η Ελλάδα μπορούσε να έχει ξεμείνει παντελώς από χαρτονομίσματα, μέσα σε μία ή δύο μέρες.
Εν αγνοία σχεδόν του συνόλου του ελληνικού πολιτικού συστήματος, μια μικρή ομάδα αξιωματούχων της ΕΕ και του ΔΝΤ εργαζόταν κρυφά για μήνες προκειμένου να προετοιμαστούν για τη χρεοκοπία των ελληνικών τραπεζών. Το μυστικό αυτό σχέδιο τους, το Σχέδιο Ζ, ήταν ένα λεπτομερές και διεξοδικό σχέδιο για την οικονομική και χρηματοπιστωτική ανοικοδόμηση της Ελλάδας, εάν αναγκαζόταν να αποχωρήσει από το ευρώ.
Το σχέδιο αυτό καταρτίστηκε από περίπου 20 - 25 αξιωματούχους της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ, χωρισμένους σε μικρότερες ομάδες. Aξιωματούχοι που είχαν εργαστεί προηγουμένως σε απόρρητα σχέδια επέμεναν ότι το σχέδιο αυτό δεν αποτελούσε οδικό χάρτι για την αποπομπή της Ελλάδας από το ευρώ, αλλά ακριβώς το αντίθετο.
Υπήρχε έντονος φόβος πως το Grexit θα έσπερνε τον όλεθρο στις ευρωπαϊκές αγορές, προκαλώντας μαζικά bank runs στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης και εγείροντας ένα βασικό ερώτημα: Ποια θα είναι η επόμενη χώρα που θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει το ευρώ.
Ωστόσο, από τις αρχές του 2012, πολλοί από τους αξιωματούχους αυτούς θεωρούσαν πως θα ήταν ανεύθυνο να μην προετοιμαστεί η Ευρωζώνη για μια ελληνική έξοδο από το ευρώ. "Στόχος μας ήταν πάντα να κρατήσουμε τη χώρα μέσα στο ευρώ. Η πιθανότητα να φύγει ήταν μηδενική; Όχι. Εάν ανήκεις στο ΔΣ μιας εταιρείας και υπάρχει μια πιθανότητα 10% για ένα τέτοιο γεγονός, τότε προετοιμάζεσαι...", δηλώνει Ευρωπαίος αξιωματούχος.
H νέα αίσθηση του επείγοντος
Η Ελλάδα βρισκόταν κοντά στο χείλος της καταστροφής. Οι διαμαρτυρίες στους δρόμους δεν είχαν τέλος, η ανεργία κάλπαζε και η λιτότητα καλά κρατούσε.
Σε καμία άλλη στιγμή της κρίσης το ευρώ δεν βρέθηκε σε τόσο μεγάλο κίνδυνο, όσο βρέθηκε τις εβδομάδες των εθνικών εκλογών του Ιουνίου του 2012.
To σχέδιο θωράκισης έναντι του Grexit έλαβε νέα αίσθηση του επείγοντος όταν φάνηκες ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν έτοιμος να επικρατήσει στις εκλογές. "Τότε ήταν η στιγμή που πραγματικά είπαμε πως πρέπει να τελειώσουμε τη δουλειά μας", δηλώνει ένας από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις εργασίες κατάρτισης του Σχεδίου Ζ.
Mπορεί τότε το σύνολο της οικονομικής ελίτ να είχε μεταβεί στο Μεξικό για την ετήσια Σύνοδο της G20 - ήταν το ίδιο σαββατοκύριακο που είχαν στηθεί οι κάλπες στην Ελλάδα - μια μικρή ομάδα Ευρωπαίων αξιωματούχων παρέμειναν στα γραφεία τους, σε περίπτωση που χρειαζόταν να ενεργοποιηθεί το Plan Z. Tης oμάδας αυτής ηγείτο ο επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ, Olli Rehn, o oποίος ακύρωσε το ταξίδι του στο Μεξικό για να παραμείνει στις Βρυξέλλες. Στην Φρανκφούρτη παρέμεινε και ο Mario Draghi, ο επικεφαλής της ΕΚΤ, ενώ σε ανοιχτή γραμμή βρισκόταν και ο Jean-Claude Juncker, o τότε πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Eurogroup.
To Σχέδιο Ζ, το Plan Z, δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Ο ΣΥΡΙΖΑ τερμάτισε δεύτερος, στη μάχη της κάλπης, επιτρέποντας στα συντηρητικά κόμματα της Ελλάδας να προχωρήσουν στο σχηματισμό κυβέρνησης, η οποία συμφώνησε να εφαρμόσει το οικονομικό πρόγραμμα της χώρας.
Κορυφαίοι ωστόσο αξιωματούχοι δήλωσαν πως η συζήτηση για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ είχε τραβήξει την προσοχή όλων των ευρωπαϊκών χωρών, κυρίως μάλιστα σε ό,τι αφορούσε τις πρωτεύουσες. Πρώτο και καλύτερο το Βερολίνο, όπου οι διχογνωμίες για τη σκοπιμότητα του Grexit διήρκησαν τρεις ολόκληρους μήνες. Τελικά, τέλος στις διχογνωμίες αυτές έβαλε η ίδια η Γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel.
H εκπληκτική αναστροφή
H παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ κατέστη αμφιλεγόμενο θέμα από τη στιγμή που η χώρα εισήλθε στην Ευρωζώνη το 2001. Μετά από χρόνια "συναγερμών" η Eurostat, η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία, ξεκίνησε διενέργεια έρευνας - το 2004 - από την οποία προέκυψε πως η Ελλάδα είχε παρουσιάσει εσφαλμένα οικονομικά στοιχεία, προκειμένου να δοθεί έμφαση στη δημοσιονομική της υγεία και να διασφαλίσει την είσοδό της στο ευρώ. Για πολλά χρόνια οι Ευρωπαίοι αγνόησαν τις προειδοποιήσεις από παράγοντες/παρατηρητές των Βρυξελλών, αναφορικά με την πραγματική οικονομική κατάσταση της Ελλάδας.
Μετά το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης, σταδιακά το ελληνικό ζήτημα "πέρασε" από τη φάση των αναλύσεων και των εκθέσεων στη φάση των διαβουλεύσεων που πραγματοποιούνταν κεκλεισμένων των θυρών. Όπως επιβεβαιώνει πλειάδα Ευρωπαίων αξιωματούχων, ο Wolfgang Schäuble, o πανίσχυρος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, έγινε ο υπέρμαχος - με τη μεγαλύτερη επιρροή - της επιλογής του Grexit.
Μέχρι τις αρχές του 2012, όμως, η συζήτηση περί ενδεχόμενου Grexit, παρέμενε θεωρητική.
"Μέχρι τον Νοέμβριο του 2011, ο Jean-Claude Trichet, ο πρώην διοικητής της ΕΚΤ, απέκλειε κάθε συζήτηση περί Grexit, υπό τον φόβο μήπως ακόμη και η παραμικρή υπόδειξη πως η ΕΚΤ εξετάζει το ενδεχόμενο αυτό οδηγούσε τελικά σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία", επιβεβαίωναν αξιωματούχοι της ΕΚΤ.
Στις Βρυξέλλες, μια ομάδα υπό τον Marco Buti, επικεφαλής της οικονομικής διεύθυνσης της Κομισιόν, συνέλεγε κρυφά στοιχεία, με στόχο να πειστεί η Γερμανία και οι σύμμαχοί της πως η καταστροφή που θα προκαλούσε το Grexit θα ήταν πολύ μεγαλύτερη από ότι οι περισσότεροι πίστευαν. O φόβος περί ενδεχόμενων διαρροών περιόρισε τελικά τους σχεδιασμούς.
Μόνο στους κόλπους του ΔΝΤ, του θεσμού που είχε εμπειρία στη διαχείρισης οικονομικών καταστροφών, ξεκίνησε μια σοβαρή δουλειά επί του θέματος.
Όταν το Grexit συζητήθηκε δημοσίως για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2011 στις Κάννες, τότε που η Merkel και ο Sarkozy πίεσαν για δημοψήφισμα στην Ελλάδα - με ερώτημα ναι ή όχι στο ευρώ; - δεν υπήρξε κανένας σχεδιασμός για την περίπτωση εκείνη που οι Έλληνες επέλεγαν να αποχωρήσουν από την Ευρωζώνη.
Oρισμένοι κορυφαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν έκπληκτοι όταν η Merkel και ο Sarkozy μίλησαν για την ιδέα περί οικειοθελούς αποχώρησης από την Ευρωζώνη, μια ιδέα που μέχρι τότε όλοι διέψευδαν. Ακόμη και στενοί συνεργάτες των Merkel και Sarkozy δήλωσαν πλήρη άγνοια επί του θέματος.
"Έπεσα από την καρέκλα μου" δήλωσε ένας αξιωματούχος που βρέθηκε να συζητά κεκλεισμένων των θυρών με Merkel και Sarkozy. "Για πρώτη φορά, έγινε χρήση μιας λέξης που μέχρι τότε όλοι την απέκλειαν. Θυμάμαι πως τότε σκέφτηκα: Τώρα υπάρχει πρόβλημα...".
Aφήνοντας έξω τους Έλληνες
Oι εργασίες για το Σχέδιο Ζ ξεκίνησαν σοβαρά τον Ιανουάριο του 2012, υπό το άγρυπνο βλέμμα και την εποπτεία κυρίως τεσσάρων ανθρώπων.
- Του Jörg Asmussen, του Γερμανού που συμμετείχε στο εκτελεστικό συμβούλιο της ΕΚΡ, με εντολές από τον διοικητή της ΕΚΤ, Mario Draghi, να συστήσει ομάδα εργασίας για το Grexit (Grexit task force) εντός της κεντρικής τράπεζας.
- Του Thomas Wieser, του επί χρόνια ανώτατου αξιωματούχου στο υπουργείο Οικονομικών της Αυστρίας, που διορίστηκε επικεφαλής του Euro Working Group.
- Toυ Marco Buti, επικεφαλής της οικονομικής διεύθυνσης της Κομισιόν.
- Του Poul Thomsen, επικεφαλής του ΔΝΤ για την Ελλάδα από την απαρχή της ελληνικής κρίσης.
Οι προσπάθειες να μην διαρρεύσουν οι λεπτομέρειες και οι πληροφορίες κατάρτισης του Σχεδίου Ζ - υπό την εποπτεία των τεσσάρων αυτών αντρών - ήταν τεράστιες για τον ίδιο λόγο που και ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, J.C. Trichet, απέκλειε με κάθε τρόπο τη συζήτηση περί Grexit: Να μην ξεσπάσει τέτοιος πανικός που θα τους ανάγκαζε να ενεργοποιήσουν το Plan Z.
Σύμφωνα με αξιωματούχο που μετείχε στις μυστικές εργασίες, δεν συντάχθηκε ποτέ κανένα έγγραφο που να περιγράφει το Plan Z, αλλά ούτε και αντάλλαξαν ποτέ ένα email μεταξύ τους, όσοι συμμετείχαν στις ομάδες κατάρτισης του εν λόγω σχεδίου.
"Ήταν απόλυτα εμπιστευτικό, ακόμη και ανάμεσα στις ομάδες που εργάζονταν για αυτό. Η απόφαση που ελήφθη ήταν να μην συμμετάσχει κανένας Έλληνας αξιωματούχος στις εργασίες κατάρτισης του Plan Z, προκειμένου να μην υπάρξουν διαρροές".
Η δουλειά απέδωσε. Κατά τη διάρκεια ενός κατ'ιδίαν δείπνου μεταξύ του προέδρου της Κομισιόν, José Manuel Barroso και της Γερμανίδας Καγκελαρίου, Angela Merkel, στην Καγκελαρία, μόλις δύο εβδομάδες πριν τις εκλογές στην Ελλάδα, η Merkel ρώτησε τον Barroso αν υπάρχει σχέδιο σε περίπτωση που η Ελλάδα αποχωρήσει από το ευρώ.
O Barroso γνώριζε την ύπαρξη του Σχεδίου Ζ και προσφέρθηκε να το παρουσιάσει στη Merkel. Η ίδια περιορίστηκε να δηλώσει πως ο λόγος του Barroso ήταν αρκετός.
Σύμφωνα με τη γερμανική νομοθεσία, τέτοια έγγραφα μπορεί να ζητηθούν από τη γερμανική βουλή, τη Bundestag. Για τον λόγο αυτό, κορυφαίοι Γερμανοί αξιωματούχοι ανησυχούσαν πως θα ήταν υποχρεωμένοι να αποκαλύψουν τα σχέδια, εάν αυτά είχαν αποτυπωθεί εγγράφως.
Ένα επιχείρημα και ένα σχέδιο
Μπορεί οι Financial Times να μην απέκτησαν πρόσβαση στα έγγραφα του Plan Z, ωστόσο αξιωματούχοι που τα είδαν με τα μάτια τους μιλούν για ένα λεπτομερές και διεξοδικό σενάριο δημιουργίας ενός νέου τραπεζικού συστήματος από το μηδέν.
Στην Ουάσιγκτον, οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ είχαν συντάξει σχέδιο δράσεων έκτασης 20 σελίδων. Το σχέδιο βασίστηκε στη μέχρι τότε εμπειρία του ΔΝΤ σε περιπτώσεις bank runs και νομισματικών κρίσεων. Σύμφωνα με αξιωματούχους, το σχέδιο του ΔΝΤ περιείχε πάρα πολύ δραστικά μέτρα, όπως μαζικό λουκέτο στα ATMs και ταυτόχρονη επιβολή συνοριακών κεφαλαιακών ελέγχων, προκειμένου να ανακοπεί ένα μαζικό κύμα φυγής κεφαλαίων.
Στους κόλπους της ΕΚΤ, οι αξιωματούχοι μελέτησαν τη χρεοκοπία της Αργεντινής το 2001, ώστε να αντληθούν διδάγματα σε περίπτωση που έπαυαν να έχουν ισχύ τα ευρώ, εάν η Ελλάδα έφευγε από το ευρώ. Ταυτόχρονα οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ μελέτησαν την αμερικανική στρατιωτική εισαγωγή νομισμάτων στο Ιράκ το 2003.
Eξίσου περίπλοκη διαδικασία έμοιαζε και η βασική ανόρθωση της ελληνικης οικονομίας.
Παρόμοια δουλειά έγινε και στο στρατηγείο των Βρυξελλών. Εκεί εξετάστηκε ενδελεχώς το ευρωπαϊκό δίκαιο. Ποιες ήταν οι νομικές αρχές που θα αποφάσιζαν την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων; Ποιοι θα ανακοίνωναν στην κοινή γνώμη το νέο καθεστώς της Ελλάδας; Τα ερώτηματα πολλά και περίπλοκα.
"Εκείνοι που θα ορίζονταν υπεύθυνοι για το κλείσιμο του διακόπτη, θα είχαν λάβει εγκαίρως ένα έγγραφο, το οποίο θα περιέγραφε επακριβώς τι θα έπρεπε να κάνουν", επιβεβαίωσε ένας κορυφαίος αξιωματούχος.
Για αρκετούς από εκείνους που εργάστηκαν για την κατάρτισή του, το Plan Z ήταν περισσότερο ένα επιχείρημα και λιγότερο ένα σχέδιο δράσης. Ήθελαν να αποδείξουν σε εκείνους που ζητούσαν το Grexit, πως πρόκειται για έναν Ηράκλειο Άθλο. Κάτι που δεν θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να υποστηρίξουν, τη στιγμή που θα αντιλαμβάνονταν πόσο δύσκολο ήταν.
H σκληρή χρεοκοπία
Την ώρα που το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων είχε στραφεί στη Γαλλία και στις προσπάθειες του Sarkozy να διασφαλίσει εκ νέου τον προεδρικό θώκο, λίγοι εκτός Ελλάδας είχαν αντιληφθεί πως η καταιγίδα πλησίαζε. Ακόμη και εντός Ελλάδας, αρκετοί πολιτικοί αρχηγοί εμφανίστηκαν έκπληκτοι σε σχέση με τα αποτελέσματα που άρχισαν να ανακοινώνονται το βράδυ της Κυριακής 6 Μαΐου 2012.
Tότε ήταν που άρχισε να ενισχύεται η δράση των ακροαριστερών και ακροδεξιών κομμάτων στην Ελλάδα. Το κόμμα της Χρυσής Αυγής βρήκε δεκτικό ακροατήριο ανάμεσα στους φτωχούς Έλληνες. Ο χαρισματικός Αλέξης Τσίπρας καλλιέργησε το δικό του έδαφος, κερδίζοντας δυσαραστημένους υποστηρικτές του ΠΑΣΟΚ.
Όπως αναμενόταν, η Νέα Δημοκρατία αναδείχθηκε νικητής των εκλογών, με ένα ποσοστό όμως μικρότερο του 19%. Ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν όμως η πλήρης κατάρρευση των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ. Τερμάτισε στην τρίτη θέση, πίσω από τον ΣΥΡΙΖΑ, συγκεντρώνοντας ένα ποσοστό μόλις 13%.
"Δεν είχαμε αφουγκραστεί σωστά τι πραγματικά συνέβαινε στην ελληνική κοινωνία" δήλωνε τότε ένας βεταράνος πολιτικός του ΠΑΣΟΚ. "Γνωρίζαμε ότι υπάρχει θυμός, αλλά όταν ακολουθούσαμε ένα οικονομικό πρόγραμμα και θέλαμε να πετύχει για να αλλάξει προς το καλύτερο η χώρα, κανείς μας δεν αντιλήφθηκε πως ενισχύθηκαν ραγδαία τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και πως κατέρρευσαν τα δικά μας ποσοστά".
Ο άνθρωπος εκείνος που δεν εμφανίστηκε καθόλου έκπληκτος ήταν ο Λουκάς Παπαδήμος, ο τεχνοκράτης πρωθυπουργός που κατόρθωσε να διατηρήσει τη χώρα ενωμένη για τους μήνες που βρέθηκε στον πρωθυπουργικό θώκο.
Σε συνέντευξή του ο κ. Παπαδήμος δήλωσε πως οι δημοσκοπήσεις την παραμονή των εκλογών των είχαν καταστήσει τόσο ανήσυχο για την έκβαση της κάλπης, που αποφάσισε να παραμείνει στο γραφείο του το βράδυ της Κυριακής (βράδυ εκλογών), ώστε να προετοιμαστεί για το σοκ της αγοράς.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδήμο, οι ελληνικές αρχές εξέφραζαν έντονους φόβους πως την επομένη των εκλογών όλα θα μπορούσαν να τεθούν εκτός ελέγχου. Αρκετοί ανησυχούσαν πως η νέα κυβέρνηση - είτε υπό τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε ακόμη και υπό τη Νέα Δημοκρατία - θα απέρριπτε το πακέτο διάσωσης, ωθώντας τις ευρωπαϊκές αρχές να σταματήσουν κάθε παροχή βοήθειας προς την Αθήνα.
"Yπήρχε κίνδυνος τα εκλογικά αποτελέσματα να μην επιτρέψουν το σχηματισμό κυβέρνησης που θα υποστήριζε την συνέχιση της εφαρμογής του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας", είχε δηλώσει ο κ. Παπαδήμος.
Tαυτόχρονα, μέσω τηλεδιάσκεψης, οι επτά Ευρωπαίοι ηγέτες που βρέθηκαν στο Μεξικό για τη Σύνοδο της G20 συμφώνησαν σε μια κοινή γραμμή: Θα υπόσχονταν κάθε στήριξη στην Ελλάδα, υπό την προϋπόθεση όμως πως η χώρα θα συνέχισε να εφαρμόζει τους όρους του οικονομικού της προγράμματος. Δεν θα υπήρχε καμία νέα διαπραγμάτευση.
Eάν η Ευρωζώνη σταματούσε να χορηγεί βοήθεια προς την Αθήνα, τότε το Grexit θα ακολουθούσε μια σκληρή χρεοκοπία...
"Σκοτώστε τη χώρα μέσα σε λίγες ώρες"
Ο κ. Παπαδήμος και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι άρχισαν να ανησυχούν εκ νέου για μαζικό bank run αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου. Eάν ξεκινούσαν οι μαζικές αποσύρσεις κεφαλαίων, σε κλίμα πανικού, το αποτέλεσμα θα ήταν και πάλι το ίδιο: Σκληρή χρεοκοπία. "Οι κανονισμοί απαγορεύουν ξεκάθαρα τη χορήγηση ρευστότητας, αν δεν παρασχεθούν επαρκείς εγγυήσεις (collaterals). Auτό σημαίνει πως σκοτώνεις τη χώρα μέσα σε λίγες ώρες", δήλωσε κορυφαίος αξιωματούχος της ΕΚΤ.
Kαθώς τα πολιτικά κόμματα έδιναν μάχη για το πως μπορούσε να σχηματιστεί κυβέρνηση, ο κ. Παπαδήμος λάμβανε καθημερινές αναφορές από την ΤτΕ για το σύνολο των καταθέσεων που είχαν αποσυρθεί από τις τράπεζες. Τα κεφάλαια που αποσύρθηκαν αυξήθηκαν ραγδαία και ο κ. Παπαδήμος αναγκάστηκε να αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εάν ο σχηματισμός κυβέρνησης δεν ήταν εφικτός, τότε οι εκλογές θα έπρεπε να επαναληφθούν το ταχύτερο δυνατόν.
Από τις αρχές του 2009, οι ελληνικές αρχές κατόρθωσαν με επιτυχία να διαχειριστούν τη φυγή κεφαλαίων. Οι καταθέσεις μειώθηκαν από 245 δισ. ευρώ σε λιγότερα από 174 δισ. ευρώ μέχρι την παραμονή των εκλογών του 2012. Σύμφωνα με μαρτυρίες Ελλήνων αξιωματούχων, περί το ένα τρίτο των κεφαλαίων εγκατέλειψαν πλήρως τη χώρα, ενώ επίσης ένα τρίτο ξοδεύθηκε προκειμένου να διασφαλιστεί το βιοτικό επίπεδο, το οποίο έπεφτε κατακόρυφα... Το υπόλοιπο ένα τρίτο των ελληνικών καταθέσεων είχε κρυφτεί κάτω από στρώματα και μαξιλαροθήκες, υπό τους φόβους πως τα ευρώ θα γίνονταν δραχμές εάν παρέμεναν στις τράπεζες.
Υπό την εποπτεία προσωπικά του Γ. Προβόπουλου, η ΤτΕ έφτασε πολύ μακριά προκειμένου να φέρει ευρώ από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
To αστρονομικό ποσό των 28,5 δισ. ευρώ σε νέα χαρτονομίσματα εισήχθη στην Ελλάδα την περίοδο μέχρι και λίγο πριν τη διεξαγωγή των εκλογών του 2012.
Οι αποσύρσεις κεφαλαίων ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 - Μάιος και Ιούνιος - έλαβαν πυρετώδεις ρυθμούς, γεγονός που ανάγκασε την ΤτΕ να κάνει προμήθειες σε 24ωρη βάση.
Στους κόλπους της ΕΚΤ, υπήρχε ευρεία συναίνεση πως η απόφαση για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ θα έπρεπε να γίνει από τους Ευρωπαίους πολιτικούς και όχι από τους κεντρικούς τραπεζίτες.
Kατά τη διάρκεια συνάντησής του - στις 25 Ιουνίου - με τον Barroso και τον Rompuy - και με τηλεφωνική παρουσία του Juncker - ο Draghi ενημέρωσε τους αξιωματούχους πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να εγγυηθούν δάνεια έκτακτης ανάγκης προς τις εμπορικές τράπεζες, προτού η ΕΚΤ "έκλεινε τον διακόπτη". H προειδοποίηση του Draghi δεν ήταν μια ακαδημαϊκή εξάσκηση. Mπορεί ο Αντώνης Σαμαράς να είχε τελικώς σχηματίσει κυβερνητικό συνασπισμό την περασμένη εβδομάδα, ωστόσο η Αθήνα επέμενε να ζητά επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης. Και η Merkel δεν είχε ακόμη τότε αποφασίσει αν επιθυμούσε η Ελλάδα να παραμείνει ή όχι στο ευρώ.
To μολυσμένο πόδι
Για τη Γερμανία, η συζήτηση περί Grexit ξυπνούσε εκ νέου κάθε διαπραγμάτευση για το ενιαίο νόμισμα, από την ίδρυσή του μάλιστα, με την υπογραφή της Συνθήκης του Μααστριχτ το 1992. Η Ευρωζώνη θα ήταν μια νομισματική ένωση, της οποίας θα ηγείτο η Γερμανία, ή μια ευρύτερη πολιτική ένωση που θα δεχόταν στους κόλπους της ακόμη και τις οικονομικά πιο αδύναμες χώρες;
H Γερμανίδα Καγκελάριος ξεκίνησε τον δικό της αγώνα προκειμένου να απαντήσει στο ερώτημα αυτό. Ο αγώνας κράτησε αρκετούς μήνες μέχρι τις καλοκαιρινές της διακοπές το 2012. Τότε η Merkel εμπιστευόταν κάθε εξέχουσα πολιτική και οικονομική προσωπικότητα της Ευρώπης!
Kατά τη διάρκεια συνάντησής της στο Βερολίνο με τον Barroso, στις αρχές Ιουνίου, η Γερμανίδα Καγκελάριος του μετέφερε την άποψή της πως οι Έλληνες ψηφοφόροι θα επέλεγαν μια κυβέρνηση που θα απέρριπτε το πακέτο διάσωσης και το μνημόνιο. Όταν ο Barroso είπε στη Merkel πως το Grexit θα ήταν καταστροφή και πως πιθανότατα νικητής της εκλογικής αναμέτρησης θα ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, η Καγκελάριος του απάντησε πως "η στάση του Σαμαρά την ανησυχούσε, αφού εκείνος ζητούσε - στην προεκλογική του εκστρατεία - την κατάργηση του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας".
Δύο ημέρες αργότερα, ο David Cameron, o Βρετανός πρωθυπουργός βρέθηκε επίσης στο Βερολίνο για μια συνάντηση - και εκείνος - με τη Γερμανίδα Καγκελάριο. Μπορεί ο Cameron να εμφανίστηκε λιγότερο αισιόδοξος - σε σχέση με τον Barroso - για την ικανότητα της Ελλάδας να γυρίσει σελίδα, συμβούλευσε ωστόσο τη Merkel πως η αντίδραση των αγορών σε ένα Grexit θα ήταν βίαιη και ένα μαζικό, ευρωπαϊκό bank run δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί.
Oι σύμβουλοι της Merkel είχαν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: Στο στρατόπεδο της αλυσιδωτής αντίδρασης και στο στρατόπεδο του μολυσμένου ποδιού.
Το στρατόπεδο της αλυσιδωτής αντίδρασης προειδοποίησε πως ένα Grexit θα προκαλούσε κλίμα πανικού και μαζικό κύμα πωλήσεων των κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Θα σημειωνόταν επίσης ένα μαζικό bank run στις χώρες του Νότου.
Το στρατόπεδο του μολυσμένου ποδιού θεωρούσε πως αν η Ελλάδα - το μολυσματικό πόδι - αποχωρούσε από το ευρώ, τότε η υπόλοιπη Ευρωζώνη θα μπορούσε να θεραπευθεί και να εξυγιανθεί. Στην κεφαλή του στρατοπέδου του μολυσμένου ποδιού βρισκόταν φυσικά ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών W. Schäuble. Για αυτόν το Grexit ήταν απαραίτητο, προκειμένου να διασφαλιστεί η διάσωση του ευρωπαϊκού project, κάτι για το οποίο ο ίδιος είχε εργαστεί εντατικά στη διάρκεια της πολιτικής του καριέρας. "Οι περισσότεροι θεωρούν πως ο Schäuble δεν συμπαθεί τους Έλληνες. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Απλά ο ίδιος αγαπάει τόσο πολύ την Ευρώπη, που ο κάθε άνθρωπος που υπερασπίζεται αντι-ευρωπαϊκές ιδέες δεν έχει καμία θέση δίπλα του...".
Hθικός κίνδυνος
H άποψη αυτή του Schäuble μπορούσε να πυροδοτήσει ξεκάθαρη διαφωνία ή ακόμη και διαμάχη με τη Merkel. Mπορεί ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών να ήταν πολύ πιο προετοιμασμένος από την Καγκελάριο για μια ελληνική έξοδο από το ευρώ, ωστόσο ταυτόχρονα εμφανιζόταν και περισσότερο πρόθυμος για αύξηση της γερμανικής συνεισφοράς στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, προκειμένου να υψωθεί ένα δίκτυ προστασίας, ικανό να θωρακίσει τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωζώνης.
Σύμφωνα όμως με άλλους αξιωματούχους, μεγαλύτερη σημασία από όλα τα ανωτέρω είχε το moral hazard, o ηθικός κίνδυνος που έκανε την εμφάνισή του στην Ευρωζώνη: Δεν θα υπάρχουν συνέπειες για τις ευρωπαϊκές χώρες που κάνουν κακή δημοσιονομική διαχείριση; "Χρειάζεται να θυσιαστεί ένας για να τρομάξουν οι υπόλοιποι", δήλωναν τότε Γερμανοί αξιωματούχοι.
Πέραν των συμβούλων της στην Καγκελαρία, η Merkel συνομιλούσε και με τρεις κορυφαίους κεντρικούς τραπεζίτες της Ευρώπης: Τον J. Asmussen, μέλος της ΔΣ της ΕΚΤ, τον J. Weidmann, πρώην σύμβουλός της και επικεφαλής της Bundesbank στη συνέχεια και τον Philipp Hildebrand, πρώην επικεφαλής της Swiss National Bank. Και οι τρεις τους τελικά συνέκλιναν στην άποψη ότι θα ήταν παράλογη κάθε πρόβλεψη για το κόστος του Grexit.
Η εντυπωσιακή αναστροφή
Ενας ηγέτης που είχε πλήρη επίγνωση των συζητήσεων εντός της Καγκελαρίας ήταν ο Barroso. Ο πρόεδρος της Κομισιόν είχε μεταφέρει σε συνεργάτες του πως θεωρούσε ότι ένα από τα βασικά του καθήκοντα ήταν να αποτρέψει την έξοδο μιας χώρας από το ευρωπαϊκό project, είτε ήταν η Ελλάδα από το ευρώ, είτε ήταν η Βρετανία από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Με τη δόση των 34,3 δισ. ευρώ προς την Αθήνα να βρίσκεται στον αέρα και με τον Αντώνη Σαμαρά να συνεχίζει να πιέζει για μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμα, ο Barroso αποφάσισε να γίνει ο πρώτος από τους υψηλά ιστάμενους Ευρωπαίους ηγέτες που επισκέφθηκε την Ελλάδα από την αρχή της κρίσης.
Η συζήτηση μεταξύ των Barroso και Σαμαρά διήρκησε περί τις δύο ώρες. O Barroso διεμήνυσε στον νέο πρωθυπουργό της Ελλάδας ότι οι ελληνικές αξιώσεις για μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμα πρέπει να σταματήσουν. Κατά τις πληροφορίες, ο Barroso ζήτησε από τον Σαμαρά να διαθέσει τουλάχιστον έναν χρόνο εκτελώντας τις απαιτήσεις του προγράμματος και μετά το πέρας των 12 μηνμών, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης του προγράμματος. Αλλά η εκτέλεση του προγράμματος θα έπρεπε να προηγηθεί, διεμήνυσε ο Barroso. "Μην αρχίσεις να ζητάς νέους όρους. Δεν υπάρχει περίπτωση. Το πρώτο μήνυμα που πρέπει να μεταφέρεις στη Γερμανία είναι πως θα κάνεις αυτά που ζητούνται", φέρεται να κατέστησε σαφές στον Σαμαρά ο πρόεδρος της Κομισιόν. Τότε ο Σαμαράς φαίνεται πως άρχισε να ξαναγράφει τη δήλωσή του χειρόγραφα... δηλώνοντας αργότερα στους δημοσιογράφους ότι θα ξεκινήσει άμεσα την εφαρμογή των συμφωνηθέντων μέτρων!
"Ο Αντώνης Σαμαράς έκανε την πιο εντυπωσιακή αναστροφή στην ιστορία", φέρεται να δήλωσε υπουργός της προηγούμενης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Απλά κανείς δεν ήξερε τις επιπτώσεις του Grexit!
Τελικά το θέμα κατέληξε στη Merkel, η οποία μετά από έξι εβδομάδες διακοπών γύρισε στο Βερολίνο έχοντας λάβει την απόφασή της... Δεν θα προχωρούσε στο Grexit αν κανείς από τους συμβούλους της δεν μπορούσε να συμφωνήσει για τις συνέπειες.
"Όλοι λέτε: Συγγνώμη αλλά δεν ξέρουμε. Αν δεν ξέρετε, τότε κι εγώ δεν θα πάρω αυτό το ρίσκο", φέρτεται να είχε ξεκαθαρίσει τότε η Καγκελάριος.
Ο κίνδυνος για Grexit εντός ευρώ άρχισε να υποχωρεί. Η Μerkel έκανε μια συμβολική επίσκεψη στην Αθήνα τον Οκτώβριο. Στις Βρυξέλλες, μετά από σειρά συναντήσεων των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, ένα αναθεωρημένο πακέτο διάσωσης συμφωνήθηκε για την Ελλάδα, μέσω του οποίου υποσχέθηκαν στην Αθήνα νέα ελάφρυνση χρέους, όταν η χώρα πετύχαινε πρωτογενές πλεόνασμα, όπερ και έγινε το 2013.
"Η συμφωνία για την εκταμίευση της δόσης των 34,3 δισ. ευρώ προς την Αθήνα είχε επιτευχθεί, λίγες ώρες πριν την έναρξη της Συνόδου Κορυφής του Νοεμβρίου του 2012. Προσερχόμενος στη Σύνοδο ο Αντώνης Σαμαράς έκανε μια σύντομη δήλωση... Η αλληλεγγύη στην Ευρωζώνη είναι ζωντανή. Το Grexit πέθανε... Ποτέ ξανά η Ελλάδα δεν απειλήθηκε με έξοδο από το ευρώ", καταλήγουν οι Financial Times.
14/05/2014

Τι ήταν εκείνο που έκανε τον διοικητή της ΤτΕ, Γ. Προβόπουλο, να χλωμιάσει
Το μυστικό Σχέδιο Ζ (Plan Z) για τη σωτηρία του ευρώ αποκαλύπτουν οι Financial Times, στο δεύτερο κατά σειρά δημοσίευμά τους για τα όσα συνέβησαν τον χρόνο που άλλαξε την Ευρώπη.
Στο δεύτερο δημοσίευμα αποκαλύπτεται η κρυφή στρατηγική που αναπτύχθηκε με στόχο να περιοριστεί η καταιγίδα που θα ξεσπούσε από ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.
Από την πρώτη κιόλας μέρα που ξέσπασε η κρίση, ο Γιώργος Προβόπουλος, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, κάλεσε στο γραφείο του μια σειρά από συμβούλους του, μια μικρή ομάδα έκτακτης ανάγκης, προκειμένου να αξιολογήσουν την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών. Αυτό που του μετέφεραν στις 15 Ιουνίου του 2012 ήταν αρκετό για να χλωμιάσει ο διοικητής της ΤτΕ.
Ήταν Παρασκευή πριν τις βουλευτικές εκλογές και η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση πανικού. Εκείνη την ημέρα, οι Έλληνες απέσυραν πάνω από 3 δισ. ευρώ από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Η ΤτΕ παρακολουθούσε τους πολίτες να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες και να τα κρύβουν κάτω από τα στρώματά τους, για σχεδόν τρία χρόνια, αλλά ποτέ σε τέτοια κλίμακα.
"Σε μερικές μόνο μέρες, μια γενικευμένη τραπεζική κρίση θα μπορούσε να έχει ξεσπάσει" είχε δηλώσει ο κ. Προβόπουλος. Με τέτοιους ρυθμούς, η Ελλάδα μπορούσε να έχει ξεμείνει παντελώς από χαρτονομίσματα, μέσα σε μία ή δύο μέρες.
Εν αγνοία σχεδόν του συνόλου του ελληνικού πολιτικού συστήματος, μια μικρή ομάδα αξιωματούχων της ΕΕ και του ΔΝΤ εργαζόταν κρυφά για μήνες προκειμένου να προετοιμαστούν για τη χρεοκοπία των ελληνικών τραπεζών. Το μυστικό αυτό σχέδιο τους, το Σχέδιο Ζ, ήταν ένα λεπτομερές και διεξοδικό σχέδιο για την οικονομική και χρηματοπιστωτική ανοικοδόμηση της Ελλάδας, εάν αναγκαζόταν να αποχωρήσει από το ευρώ.
Το σχέδιο αυτό καταρτίστηκε από περίπου 20 - 25 αξιωματούχους της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ, χωρισμένους σε μικρότερες ομάδες. Aξιωματούχοι που είχαν εργαστεί προηγουμένως σε απόρρητα σχέδια επέμεναν ότι το σχέδιο αυτό δεν αποτελούσε οδικό χάρτι για την αποπομπή της Ελλάδας από το ευρώ, αλλά ακριβώς το αντίθετο.
Υπήρχε έντονος φόβος πως το Grexit θα έσπερνε τον όλεθρο στις ευρωπαϊκές αγορές, προκαλώντας μαζικά bank runs στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης και εγείροντας ένα βασικό ερώτημα: Ποια θα είναι η επόμενη χώρα που θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει το ευρώ.
Ωστόσο, από τις αρχές του 2012, πολλοί από τους αξιωματούχους αυτούς θεωρούσαν πως θα ήταν ανεύθυνο να μην προετοιμαστεί η Ευρωζώνη για μια ελληνική έξοδο από το ευρώ. "Στόχος μας ήταν πάντα να κρατήσουμε τη χώρα μέσα στο ευρώ. Η πιθανότητα να φύγει ήταν μηδενική; Όχι. Εάν ανήκεις στο ΔΣ μιας εταιρείας και υπάρχει μια πιθανότητα 10% για ένα τέτοιο γεγονός, τότε προετοιμάζεσαι...", δηλώνει Ευρωπαίος αξιωματούχος.
H νέα αίσθηση του επείγοντος
Η Ελλάδα βρισκόταν κοντά στο χείλος της καταστροφής. Οι διαμαρτυρίες στους δρόμους δεν είχαν τέλος, η ανεργία κάλπαζε και η λιτότητα καλά κρατούσε.
Σε καμία άλλη στιγμή της κρίσης το ευρώ δεν βρέθηκε σε τόσο μεγάλο κίνδυνο, όσο βρέθηκε τις εβδομάδες των εθνικών εκλογών του Ιουνίου του 2012.
To σχέδιο θωράκισης έναντι του Grexit έλαβε νέα αίσθηση του επείγοντος όταν φάνηκες ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν έτοιμος να επικρατήσει στις εκλογές. "Τότε ήταν η στιγμή που πραγματικά είπαμε πως πρέπει να τελειώσουμε τη δουλειά μας", δηλώνει ένας από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις εργασίες κατάρτισης του Σχεδίου Ζ.
Mπορεί τότε το σύνολο της οικονομικής ελίτ να είχε μεταβεί στο Μεξικό για την ετήσια Σύνοδο της G20 - ήταν το ίδιο σαββατοκύριακο που είχαν στηθεί οι κάλπες στην Ελλάδα - μια μικρή ομάδα Ευρωπαίων αξιωματούχων παρέμειναν στα γραφεία τους, σε περίπτωση που χρειαζόταν να ενεργοποιηθεί το Plan Z. Tης oμάδας αυτής ηγείτο ο επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ, Olli Rehn, o oποίος ακύρωσε το ταξίδι του στο Μεξικό για να παραμείνει στις Βρυξέλλες. Στην Φρανκφούρτη παρέμεινε και ο Mario Draghi, ο επικεφαλής της ΕΚΤ, ενώ σε ανοιχτή γραμμή βρισκόταν και ο Jean-Claude Juncker, o τότε πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Eurogroup.
To Σχέδιο Ζ, το Plan Z, δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Ο ΣΥΡΙΖΑ τερμάτισε δεύτερος, στη μάχη της κάλπης, επιτρέποντας στα συντηρητικά κόμματα της Ελλάδας να προχωρήσουν στο σχηματισμό κυβέρνησης, η οποία συμφώνησε να εφαρμόσει το οικονομικό πρόγραμμα της χώρας.
Κορυφαίοι ωστόσο αξιωματούχοι δήλωσαν πως η συζήτηση για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ είχε τραβήξει την προσοχή όλων των ευρωπαϊκών χωρών, κυρίως μάλιστα σε ό,τι αφορούσε τις πρωτεύουσες. Πρώτο και καλύτερο το Βερολίνο, όπου οι διχογνωμίες για τη σκοπιμότητα του Grexit διήρκησαν τρεις ολόκληρους μήνες. Τελικά, τέλος στις διχογνωμίες αυτές έβαλε η ίδια η Γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel.
H εκπληκτική αναστροφή
H παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ κατέστη αμφιλεγόμενο θέμα από τη στιγμή που η χώρα εισήλθε στην Ευρωζώνη το 2001. Μετά από χρόνια "συναγερμών" η Eurostat, η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία, ξεκίνησε διενέργεια έρευνας - το 2004 - από την οποία προέκυψε πως η Ελλάδα είχε παρουσιάσει εσφαλμένα οικονομικά στοιχεία, προκειμένου να δοθεί έμφαση στη δημοσιονομική της υγεία και να διασφαλίσει την είσοδό της στο ευρώ. Για πολλά χρόνια οι Ευρωπαίοι αγνόησαν τις προειδοποιήσεις από παράγοντες/παρατηρητές των Βρυξελλών, αναφορικά με την πραγματική οικονομική κατάσταση της Ελλάδας.
Μετά το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης, σταδιακά το ελληνικό ζήτημα "πέρασε" από τη φάση των αναλύσεων και των εκθέσεων στη φάση των διαβουλεύσεων που πραγματοποιούνταν κεκλεισμένων των θυρών. Όπως επιβεβαιώνει πλειάδα Ευρωπαίων αξιωματούχων, ο Wolfgang Schäuble, o πανίσχυρος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, έγινε ο υπέρμαχος - με τη μεγαλύτερη επιρροή - της επιλογής του Grexit.
Μέχρι τις αρχές του 2012, όμως, η συζήτηση περί ενδεχόμενου Grexit, παρέμενε θεωρητική.
"Μέχρι τον Νοέμβριο του 2011, ο Jean-Claude Trichet, ο πρώην διοικητής της ΕΚΤ, απέκλειε κάθε συζήτηση περί Grexit, υπό τον φόβο μήπως ακόμη και η παραμικρή υπόδειξη πως η ΕΚΤ εξετάζει το ενδεχόμενο αυτό οδηγούσε τελικά σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία", επιβεβαίωναν αξιωματούχοι της ΕΚΤ.
Στις Βρυξέλλες, μια ομάδα υπό τον Marco Buti, επικεφαλής της οικονομικής διεύθυνσης της Κομισιόν, συνέλεγε κρυφά στοιχεία, με στόχο να πειστεί η Γερμανία και οι σύμμαχοί της πως η καταστροφή που θα προκαλούσε το Grexit θα ήταν πολύ μεγαλύτερη από ότι οι περισσότεροι πίστευαν. O φόβος περί ενδεχόμενων διαρροών περιόρισε τελικά τους σχεδιασμούς.
Μόνο στους κόλπους του ΔΝΤ, του θεσμού που είχε εμπειρία στη διαχείρισης οικονομικών καταστροφών, ξεκίνησε μια σοβαρή δουλειά επί του θέματος.
Όταν το Grexit συζητήθηκε δημοσίως για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2011 στις Κάννες, τότε που η Merkel και ο Sarkozy πίεσαν για δημοψήφισμα στην Ελλάδα - με ερώτημα ναι ή όχι στο ευρώ; - δεν υπήρξε κανένας σχεδιασμός για την περίπτωση εκείνη που οι Έλληνες επέλεγαν να αποχωρήσουν από την Ευρωζώνη.
Oρισμένοι κορυφαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν έκπληκτοι όταν η Merkel και ο Sarkozy μίλησαν για την ιδέα περί οικειοθελούς αποχώρησης από την Ευρωζώνη, μια ιδέα που μέχρι τότε όλοι διέψευδαν. Ακόμη και στενοί συνεργάτες των Merkel και Sarkozy δήλωσαν πλήρη άγνοια επί του θέματος.
"Έπεσα από την καρέκλα μου" δήλωσε ένας αξιωματούχος που βρέθηκε να συζητά κεκλεισμένων των θυρών με Merkel και Sarkozy. "Για πρώτη φορά, έγινε χρήση μιας λέξης που μέχρι τότε όλοι την απέκλειαν. Θυμάμαι πως τότε σκέφτηκα: Τώρα υπάρχει πρόβλημα...".
Aφήνοντας έξω τους Έλληνες
Oι εργασίες για το Σχέδιο Ζ ξεκίνησαν σοβαρά τον Ιανουάριο του 2012, υπό το άγρυπνο βλέμμα και την εποπτεία κυρίως τεσσάρων ανθρώπων.
- Του Jörg Asmussen, του Γερμανού που συμμετείχε στο εκτελεστικό συμβούλιο της ΕΚΡ, με εντολές από τον διοικητή της ΕΚΤ, Mario Draghi, να συστήσει ομάδα εργασίας για το Grexit (Grexit task force) εντός της κεντρικής τράπεζας.
- Του Thomas Wieser, του επί χρόνια ανώτατου αξιωματούχου στο υπουργείο Οικονομικών της Αυστρίας, που διορίστηκε επικεφαλής του Euro Working Group.
- Toυ Marco Buti, επικεφαλής της οικονομικής διεύθυνσης της Κομισιόν.
- Του Poul Thomsen, επικεφαλής του ΔΝΤ για την Ελλάδα από την απαρχή της ελληνικής κρίσης.
Οι προσπάθειες να μην διαρρεύσουν οι λεπτομέρειες και οι πληροφορίες κατάρτισης του Σχεδίου Ζ - υπό την εποπτεία των τεσσάρων αυτών αντρών - ήταν τεράστιες για τον ίδιο λόγο που και ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, J.C. Trichet, απέκλειε με κάθε τρόπο τη συζήτηση περί Grexit: Να μην ξεσπάσει τέτοιος πανικός που θα τους ανάγκαζε να ενεργοποιήσουν το Plan Z.
Σύμφωνα με αξιωματούχο που μετείχε στις μυστικές εργασίες, δεν συντάχθηκε ποτέ κανένα έγγραφο που να περιγράφει το Plan Z, αλλά ούτε και αντάλλαξαν ποτέ ένα email μεταξύ τους, όσοι συμμετείχαν στις ομάδες κατάρτισης του εν λόγω σχεδίου.
"Ήταν απόλυτα εμπιστευτικό, ακόμη και ανάμεσα στις ομάδες που εργάζονταν για αυτό. Η απόφαση που ελήφθη ήταν να μην συμμετάσχει κανένας Έλληνας αξιωματούχος στις εργασίες κατάρτισης του Plan Z, προκειμένου να μην υπάρξουν διαρροές".
Η δουλειά απέδωσε. Κατά τη διάρκεια ενός κατ'ιδίαν δείπνου μεταξύ του προέδρου της Κομισιόν, José Manuel Barroso και της Γερμανίδας Καγκελαρίου, Angela Merkel, στην Καγκελαρία, μόλις δύο εβδομάδες πριν τις εκλογές στην Ελλάδα, η Merkel ρώτησε τον Barroso αν υπάρχει σχέδιο σε περίπτωση που η Ελλάδα αποχωρήσει από το ευρώ.
O Barroso γνώριζε την ύπαρξη του Σχεδίου Ζ και προσφέρθηκε να το παρουσιάσει στη Merkel. Η ίδια περιορίστηκε να δηλώσει πως ο λόγος του Barroso ήταν αρκετός.
Σύμφωνα με τη γερμανική νομοθεσία, τέτοια έγγραφα μπορεί να ζητηθούν από τη γερμανική βουλή, τη Bundestag. Για τον λόγο αυτό, κορυφαίοι Γερμανοί αξιωματούχοι ανησυχούσαν πως θα ήταν υποχρεωμένοι να αποκαλύψουν τα σχέδια, εάν αυτά είχαν αποτυπωθεί εγγράφως.
Ένα επιχείρημα και ένα σχέδιο
Μπορεί οι Financial Times να μην απέκτησαν πρόσβαση στα έγγραφα του Plan Z, ωστόσο αξιωματούχοι που τα είδαν με τα μάτια τους μιλούν για ένα λεπτομερές και διεξοδικό σενάριο δημιουργίας ενός νέου τραπεζικού συστήματος από το μηδέν.
Στην Ουάσιγκτον, οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ είχαν συντάξει σχέδιο δράσεων έκτασης 20 σελίδων. Το σχέδιο βασίστηκε στη μέχρι τότε εμπειρία του ΔΝΤ σε περιπτώσεις bank runs και νομισματικών κρίσεων. Σύμφωνα με αξιωματούχους, το σχέδιο του ΔΝΤ περιείχε πάρα πολύ δραστικά μέτρα, όπως μαζικό λουκέτο στα ATMs και ταυτόχρονη επιβολή συνοριακών κεφαλαιακών ελέγχων, προκειμένου να ανακοπεί ένα μαζικό κύμα φυγής κεφαλαίων.
Στους κόλπους της ΕΚΤ, οι αξιωματούχοι μελέτησαν τη χρεοκοπία της Αργεντινής το 2001, ώστε να αντληθούν διδάγματα σε περίπτωση που έπαυαν να έχουν ισχύ τα ευρώ, εάν η Ελλάδα έφευγε από το ευρώ. Ταυτόχρονα οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ μελέτησαν την αμερικανική στρατιωτική εισαγωγή νομισμάτων στο Ιράκ το 2003.
Eξίσου περίπλοκη διαδικασία έμοιαζε και η βασική ανόρθωση της ελληνικης οικονομίας.
Παρόμοια δουλειά έγινε και στο στρατηγείο των Βρυξελλών. Εκεί εξετάστηκε ενδελεχώς το ευρωπαϊκό δίκαιο. Ποιες ήταν οι νομικές αρχές που θα αποφάσιζαν την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων; Ποιοι θα ανακοίνωναν στην κοινή γνώμη το νέο καθεστώς της Ελλάδας; Τα ερώτηματα πολλά και περίπλοκα.
"Εκείνοι που θα ορίζονταν υπεύθυνοι για το κλείσιμο του διακόπτη, θα είχαν λάβει εγκαίρως ένα έγγραφο, το οποίο θα περιέγραφε επακριβώς τι θα έπρεπε να κάνουν", επιβεβαίωσε ένας κορυφαίος αξιωματούχος.
Για αρκετούς από εκείνους που εργάστηκαν για την κατάρτισή του, το Plan Z ήταν περισσότερο ένα επιχείρημα και λιγότερο ένα σχέδιο δράσης. Ήθελαν να αποδείξουν σε εκείνους που ζητούσαν το Grexit, πως πρόκειται για έναν Ηράκλειο Άθλο. Κάτι που δεν θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να υποστηρίξουν, τη στιγμή που θα αντιλαμβάνονταν πόσο δύσκολο ήταν.
H σκληρή χρεοκοπία
Την ώρα που το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων είχε στραφεί στη Γαλλία και στις προσπάθειες του Sarkozy να διασφαλίσει εκ νέου τον προεδρικό θώκο, λίγοι εκτός Ελλάδας είχαν αντιληφθεί πως η καταιγίδα πλησίαζε. Ακόμη και εντός Ελλάδας, αρκετοί πολιτικοί αρχηγοί εμφανίστηκαν έκπληκτοι σε σχέση με τα αποτελέσματα που άρχισαν να ανακοινώνονται το βράδυ της Κυριακής 6 Μαΐου 2012.
Tότε ήταν που άρχισε να ενισχύεται η δράση των ακροαριστερών και ακροδεξιών κομμάτων στην Ελλάδα. Το κόμμα της Χρυσής Αυγής βρήκε δεκτικό ακροατήριο ανάμεσα στους φτωχούς Έλληνες. Ο χαρισματικός Αλέξης Τσίπρας καλλιέργησε το δικό του έδαφος, κερδίζοντας δυσαραστημένους υποστηρικτές του ΠΑΣΟΚ.
Όπως αναμενόταν, η Νέα Δημοκρατία αναδείχθηκε νικητής των εκλογών, με ένα ποσοστό όμως μικρότερο του 19%. Ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν όμως η πλήρης κατάρρευση των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ. Τερμάτισε στην τρίτη θέση, πίσω από τον ΣΥΡΙΖΑ, συγκεντρώνοντας ένα ποσοστό μόλις 13%.
"Δεν είχαμε αφουγκραστεί σωστά τι πραγματικά συνέβαινε στην ελληνική κοινωνία" δήλωνε τότε ένας βεταράνος πολιτικός του ΠΑΣΟΚ. "Γνωρίζαμε ότι υπάρχει θυμός, αλλά όταν ακολουθούσαμε ένα οικονομικό πρόγραμμα και θέλαμε να πετύχει για να αλλάξει προς το καλύτερο η χώρα, κανείς μας δεν αντιλήφθηκε πως ενισχύθηκαν ραγδαία τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και πως κατέρρευσαν τα δικά μας ποσοστά".
Ο άνθρωπος εκείνος που δεν εμφανίστηκε καθόλου έκπληκτος ήταν ο Λουκάς Παπαδήμος, ο τεχνοκράτης πρωθυπουργός που κατόρθωσε να διατηρήσει τη χώρα ενωμένη για τους μήνες που βρέθηκε στον πρωθυπουργικό θώκο.
Σε συνέντευξή του ο κ. Παπαδήμος δήλωσε πως οι δημοσκοπήσεις την παραμονή των εκλογών των είχαν καταστήσει τόσο ανήσυχο για την έκβαση της κάλπης, που αποφάσισε να παραμείνει στο γραφείο του το βράδυ της Κυριακής (βράδυ εκλογών), ώστε να προετοιμαστεί για το σοκ της αγοράς.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδήμο, οι ελληνικές αρχές εξέφραζαν έντονους φόβους πως την επομένη των εκλογών όλα θα μπορούσαν να τεθούν εκτός ελέγχου. Αρκετοί ανησυχούσαν πως η νέα κυβέρνηση - είτε υπό τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε ακόμη και υπό τη Νέα Δημοκρατία - θα απέρριπτε το πακέτο διάσωσης, ωθώντας τις ευρωπαϊκές αρχές να σταματήσουν κάθε παροχή βοήθειας προς την Αθήνα.
"Yπήρχε κίνδυνος τα εκλογικά αποτελέσματα να μην επιτρέψουν το σχηματισμό κυβέρνησης που θα υποστήριζε την συνέχιση της εφαρμογής του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας", είχε δηλώσει ο κ. Παπαδήμος.
Tαυτόχρονα, μέσω τηλεδιάσκεψης, οι επτά Ευρωπαίοι ηγέτες που βρέθηκαν στο Μεξικό για τη Σύνοδο της G20 συμφώνησαν σε μια κοινή γραμμή: Θα υπόσχονταν κάθε στήριξη στην Ελλάδα, υπό την προϋπόθεση όμως πως η χώρα θα συνέχισε να εφαρμόζει τους όρους του οικονομικού της προγράμματος. Δεν θα υπήρχε καμία νέα διαπραγμάτευση.
Eάν η Ευρωζώνη σταματούσε να χορηγεί βοήθεια προς την Αθήνα, τότε το Grexit θα ακολουθούσε μια σκληρή χρεοκοπία...
"Σκοτώστε τη χώρα μέσα σε λίγες ώρες"
Ο κ. Παπαδήμος και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι άρχισαν να ανησυχούν εκ νέου για μαζικό bank run αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου. Eάν ξεκινούσαν οι μαζικές αποσύρσεις κεφαλαίων, σε κλίμα πανικού, το αποτέλεσμα θα ήταν και πάλι το ίδιο: Σκληρή χρεοκοπία. "Οι κανονισμοί απαγορεύουν ξεκάθαρα τη χορήγηση ρευστότητας, αν δεν παρασχεθούν επαρκείς εγγυήσεις (collaterals). Auτό σημαίνει πως σκοτώνεις τη χώρα μέσα σε λίγες ώρες", δήλωσε κορυφαίος αξιωματούχος της ΕΚΤ.
Kαθώς τα πολιτικά κόμματα έδιναν μάχη για το πως μπορούσε να σχηματιστεί κυβέρνηση, ο κ. Παπαδήμος λάμβανε καθημερινές αναφορές από την ΤτΕ για το σύνολο των καταθέσεων που είχαν αποσυρθεί από τις τράπεζες. Τα κεφάλαια που αποσύρθηκαν αυξήθηκαν ραγδαία και ο κ. Παπαδήμος αναγκάστηκε να αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εάν ο σχηματισμός κυβέρνησης δεν ήταν εφικτός, τότε οι εκλογές θα έπρεπε να επαναληφθούν το ταχύτερο δυνατόν.
Από τις αρχές του 2009, οι ελληνικές αρχές κατόρθωσαν με επιτυχία να διαχειριστούν τη φυγή κεφαλαίων. Οι καταθέσεις μειώθηκαν από 245 δισ. ευρώ σε λιγότερα από 174 δισ. ευρώ μέχρι την παραμονή των εκλογών του 2012. Σύμφωνα με μαρτυρίες Ελλήνων αξιωματούχων, περί το ένα τρίτο των κεφαλαίων εγκατέλειψαν πλήρως τη χώρα, ενώ επίσης ένα τρίτο ξοδεύθηκε προκειμένου να διασφαλιστεί το βιοτικό επίπεδο, το οποίο έπεφτε κατακόρυφα... Το υπόλοιπο ένα τρίτο των ελληνικών καταθέσεων είχε κρυφτεί κάτω από στρώματα και μαξιλαροθήκες, υπό τους φόβους πως τα ευρώ θα γίνονταν δραχμές εάν παρέμεναν στις τράπεζες.
Υπό την εποπτεία προσωπικά του Γ. Προβόπουλου, η ΤτΕ έφτασε πολύ μακριά προκειμένου να φέρει ευρώ από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
To αστρονομικό ποσό των 28,5 δισ. ευρώ σε νέα χαρτονομίσματα εισήχθη στην Ελλάδα την περίοδο μέχρι και λίγο πριν τη διεξαγωγή των εκλογών του 2012.
Οι αποσύρσεις κεφαλαίων ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 - Μάιος και Ιούνιος - έλαβαν πυρετώδεις ρυθμούς, γεγονός που ανάγκασε την ΤτΕ να κάνει προμήθειες σε 24ωρη βάση.
Στους κόλπους της ΕΚΤ, υπήρχε ευρεία συναίνεση πως η απόφαση για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ θα έπρεπε να γίνει από τους Ευρωπαίους πολιτικούς και όχι από τους κεντρικούς τραπεζίτες.
Kατά τη διάρκεια συνάντησής του - στις 25 Ιουνίου - με τον Barroso και τον Rompuy - και με τηλεφωνική παρουσία του Juncker - ο Draghi ενημέρωσε τους αξιωματούχους πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να εγγυηθούν δάνεια έκτακτης ανάγκης προς τις εμπορικές τράπεζες, προτού η ΕΚΤ "έκλεινε τον διακόπτη". H προειδοποίηση του Draghi δεν ήταν μια ακαδημαϊκή εξάσκηση. Mπορεί ο Αντώνης Σαμαράς να είχε τελικώς σχηματίσει κυβερνητικό συνασπισμό την περασμένη εβδομάδα, ωστόσο η Αθήνα επέμενε να ζητά επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης. Και η Merkel δεν είχε ακόμη τότε αποφασίσει αν επιθυμούσε η Ελλάδα να παραμείνει ή όχι στο ευρώ.
To μολυσμένο πόδι
Για τη Γερμανία, η συζήτηση περί Grexit ξυπνούσε εκ νέου κάθε διαπραγμάτευση για το ενιαίο νόμισμα, από την ίδρυσή του μάλιστα, με την υπογραφή της Συνθήκης του Μααστριχτ το 1992. Η Ευρωζώνη θα ήταν μια νομισματική ένωση, της οποίας θα ηγείτο η Γερμανία, ή μια ευρύτερη πολιτική ένωση που θα δεχόταν στους κόλπους της ακόμη και τις οικονομικά πιο αδύναμες χώρες;
H Γερμανίδα Καγκελάριος ξεκίνησε τον δικό της αγώνα προκειμένου να απαντήσει στο ερώτημα αυτό. Ο αγώνας κράτησε αρκετούς μήνες μέχρι τις καλοκαιρινές της διακοπές το 2012. Τότε η Merkel εμπιστευόταν κάθε εξέχουσα πολιτική και οικονομική προσωπικότητα της Ευρώπης!
Kατά τη διάρκεια συνάντησής της στο Βερολίνο με τον Barroso, στις αρχές Ιουνίου, η Γερμανίδα Καγκελάριος του μετέφερε την άποψή της πως οι Έλληνες ψηφοφόροι θα επέλεγαν μια κυβέρνηση που θα απέρριπτε το πακέτο διάσωσης και το μνημόνιο. Όταν ο Barroso είπε στη Merkel πως το Grexit θα ήταν καταστροφή και πως πιθανότατα νικητής της εκλογικής αναμέτρησης θα ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, η Καγκελάριος του απάντησε πως "η στάση του Σαμαρά την ανησυχούσε, αφού εκείνος ζητούσε - στην προεκλογική του εκστρατεία - την κατάργηση του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας".
Δύο ημέρες αργότερα, ο David Cameron, o Βρετανός πρωθυπουργός βρέθηκε επίσης στο Βερολίνο για μια συνάντηση - και εκείνος - με τη Γερμανίδα Καγκελάριο. Μπορεί ο Cameron να εμφανίστηκε λιγότερο αισιόδοξος - σε σχέση με τον Barroso - για την ικανότητα της Ελλάδας να γυρίσει σελίδα, συμβούλευσε ωστόσο τη Merkel πως η αντίδραση των αγορών σε ένα Grexit θα ήταν βίαιη και ένα μαζικό, ευρωπαϊκό bank run δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί.
Oι σύμβουλοι της Merkel είχαν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: Στο στρατόπεδο της αλυσιδωτής αντίδρασης και στο στρατόπεδο του μολυσμένου ποδιού.
Το στρατόπεδο της αλυσιδωτής αντίδρασης προειδοποίησε πως ένα Grexit θα προκαλούσε κλίμα πανικού και μαζικό κύμα πωλήσεων των κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Θα σημειωνόταν επίσης ένα μαζικό bank run στις χώρες του Νότου.
Το στρατόπεδο του μολυσμένου ποδιού θεωρούσε πως αν η Ελλάδα - το μολυσματικό πόδι - αποχωρούσε από το ευρώ, τότε η υπόλοιπη Ευρωζώνη θα μπορούσε να θεραπευθεί και να εξυγιανθεί. Στην κεφαλή του στρατοπέδου του μολυσμένου ποδιού βρισκόταν φυσικά ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών W. Schäuble. Για αυτόν το Grexit ήταν απαραίτητο, προκειμένου να διασφαλιστεί η διάσωση του ευρωπαϊκού project, κάτι για το οποίο ο ίδιος είχε εργαστεί εντατικά στη διάρκεια της πολιτικής του καριέρας. "Οι περισσότεροι θεωρούν πως ο Schäuble δεν συμπαθεί τους Έλληνες. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Απλά ο ίδιος αγαπάει τόσο πολύ την Ευρώπη, που ο κάθε άνθρωπος που υπερασπίζεται αντι-ευρωπαϊκές ιδέες δεν έχει καμία θέση δίπλα του...".
Hθικός κίνδυνος
H άποψη αυτή του Schäuble μπορούσε να πυροδοτήσει ξεκάθαρη διαφωνία ή ακόμη και διαμάχη με τη Merkel. Mπορεί ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών να ήταν πολύ πιο προετοιμασμένος από την Καγκελάριο για μια ελληνική έξοδο από το ευρώ, ωστόσο ταυτόχρονα εμφανιζόταν και περισσότερο πρόθυμος για αύξηση της γερμανικής συνεισφοράς στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, προκειμένου να υψωθεί ένα δίκτυ προστασίας, ικανό να θωρακίσει τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωζώνης.
Σύμφωνα όμως με άλλους αξιωματούχους, μεγαλύτερη σημασία από όλα τα ανωτέρω είχε το moral hazard, o ηθικός κίνδυνος που έκανε την εμφάνισή του στην Ευρωζώνη: Δεν θα υπάρχουν συνέπειες για τις ευρωπαϊκές χώρες που κάνουν κακή δημοσιονομική διαχείριση; "Χρειάζεται να θυσιαστεί ένας για να τρομάξουν οι υπόλοιποι", δήλωναν τότε Γερμανοί αξιωματούχοι.
Πέραν των συμβούλων της στην Καγκελαρία, η Merkel συνομιλούσε και με τρεις κορυφαίους κεντρικούς τραπεζίτες της Ευρώπης: Τον J. Asmussen, μέλος της ΔΣ της ΕΚΤ, τον J. Weidmann, πρώην σύμβουλός της και επικεφαλής της Bundesbank στη συνέχεια και τον Philipp Hildebrand, πρώην επικεφαλής της Swiss National Bank. Και οι τρεις τους τελικά συνέκλιναν στην άποψη ότι θα ήταν παράλογη κάθε πρόβλεψη για το κόστος του Grexit.
Η εντυπωσιακή αναστροφή
Ενας ηγέτης που είχε πλήρη επίγνωση των συζητήσεων εντός της Καγκελαρίας ήταν ο Barroso. Ο πρόεδρος της Κομισιόν είχε μεταφέρει σε συνεργάτες του πως θεωρούσε ότι ένα από τα βασικά του καθήκοντα ήταν να αποτρέψει την έξοδο μιας χώρας από το ευρωπαϊκό project, είτε ήταν η Ελλάδα από το ευρώ, είτε ήταν η Βρετανία από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Με τη δόση των 34,3 δισ. ευρώ προς την Αθήνα να βρίσκεται στον αέρα και με τον Αντώνη Σαμαρά να συνεχίζει να πιέζει για μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμα, ο Barroso αποφάσισε να γίνει ο πρώτος από τους υψηλά ιστάμενους Ευρωπαίους ηγέτες που επισκέφθηκε την Ελλάδα από την αρχή της κρίσης.
Η συζήτηση μεταξύ των Barroso και Σαμαρά διήρκησε περί τις δύο ώρες. O Barroso διεμήνυσε στον νέο πρωθυπουργό της Ελλάδας ότι οι ελληνικές αξιώσεις για μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμα πρέπει να σταματήσουν. Κατά τις πληροφορίες, ο Barroso ζήτησε από τον Σαμαρά να διαθέσει τουλάχιστον έναν χρόνο εκτελώντας τις απαιτήσεις του προγράμματος και μετά το πέρας των 12 μηνμών, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης του προγράμματος. Αλλά η εκτέλεση του προγράμματος θα έπρεπε να προηγηθεί, διεμήνυσε ο Barroso. "Μην αρχίσεις να ζητάς νέους όρους. Δεν υπάρχει περίπτωση. Το πρώτο μήνυμα που πρέπει να μεταφέρεις στη Γερμανία είναι πως θα κάνεις αυτά που ζητούνται", φέρεται να κατέστησε σαφές στον Σαμαρά ο πρόεδρος της Κομισιόν. Τότε ο Σαμαράς φαίνεται πως άρχισε να ξαναγράφει τη δήλωσή του χειρόγραφα... δηλώνοντας αργότερα στους δημοσιογράφους ότι θα ξεκινήσει άμεσα την εφαρμογή των συμφωνηθέντων μέτρων!
"Ο Αντώνης Σαμαράς έκανε την πιο εντυπωσιακή αναστροφή στην ιστορία", φέρεται να δήλωσε υπουργός της προηγούμενης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Απλά κανείς δεν ήξερε τις επιπτώσεις του Grexit!
Τελικά το θέμα κατέληξε στη Merkel, η οποία μετά από έξι εβδομάδες διακοπών γύρισε στο Βερολίνο έχοντας λάβει την απόφασή της... Δεν θα προχωρούσε στο Grexit αν κανείς από τους συμβούλους της δεν μπορούσε να συμφωνήσει για τις συνέπειες.
"Όλοι λέτε: Συγγνώμη αλλά δεν ξέρουμε. Αν δεν ξέρετε, τότε κι εγώ δεν θα πάρω αυτό το ρίσκο", φέρτεται να είχε ξεκαθαρίσει τότε η Καγκελάριος.
Ο κίνδυνος για Grexit εντός ευρώ άρχισε να υποχωρεί. Η Μerkel έκανε μια συμβολική επίσκεψη στην Αθήνα τον Οκτώβριο. Στις Βρυξέλλες, μετά από σειρά συναντήσεων των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, ένα αναθεωρημένο πακέτο διάσωσης συμφωνήθηκε για την Ελλάδα, μέσω του οποίου υποσχέθηκαν στην Αθήνα νέα ελάφρυνση χρέους, όταν η χώρα πετύχαινε πρωτογενές πλεόνασμα, όπερ και έγινε το 2013.
"Η συμφωνία για την εκταμίευση της δόσης των 34,3 δισ. ευρώ προς την Αθήνα είχε επιτευχθεί, λίγες ώρες πριν την έναρξη της Συνόδου Κορυφής του Νοεμβρίου του 2012. Προσερχόμενος στη Σύνοδο ο Αντώνης Σαμαράς έκανε μια σύντομη δήλωση... Η αλληλεγγύη στην Ευρωζώνη είναι ζωντανή. Το Grexit πέθανε... Ποτέ ξανά η Ελλάδα δεν απειλήθηκε με έξοδο από το ευρώ", καταλήγουν οι Financial Times.
Πηγή www. bankingnews. gr
Σάββατο 9 Ιουλίου 2016
Ξανανοιγει η έρευνα για τα ενοχα emails της Χίλαρι Κλίντον
Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε χθες το βράδυ ότι θα ανοίξει εκ νέου την εσωτερική του έρευνα για τα επίμαχα email της Χ. Κλίντον.

08 Ιουλ. 16 (11:14) |
Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε χθες το βράδυ ότι θα ανοίξει εκ νέου την εσωτερική του έρευνα σχετικά με τη χρήση ιδιωτικού εξυπηρετητή για την αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από την Χίλαρι Κλίντον, ενόσω εκείνη ήταν υπουργός Εξωτερικών.
"Προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο γρήγοροι γίνεται, αλλά δεν θα επιβάλουμε μια τεχνητή λήξη της προθεσμίας στη διαδικασία", δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τζον Κίρμπι, διευκρινίζοντας ότι η εσωτερική αυτή έρευνα μπορεί τώρα να ολοκληρωθεί από τη στιγμή που το υπουργείο Δικαιοσύνης τελείωσε τις δικές του έρευνες χωρίς να απαγγελθούν κατηγορίες στην Χίλαρι Κλίντον.
Ο Κίρμπι αρνήθηκε να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες όσον αφορά την εσωτερική αυτή διαδικασία, ιδιαίτερα να εξηγήσει ποια στοιχεία θα εξεταστούν.
"Ο στόχος μας είναι να επιτύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια όσον αφορά τα συμπεράσματά μας, σεβόμενοι παράλληλα τις διάφορες νομικές μας υποχρεώσεις", συνέχισε ο εκπρόσωπος.
Η υπουργός Δικαιοσύνης Λορέτα Λιντς ανακοίνωσε χθες ότι η Κλίντον δεν θα διωχθεί ποινικά επειδή χρησιμοποίησε ιδιωτικό εξυπηρετητή για την αποστολή e-mail όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών.
Με την απόφαση αυτή, η υπουργός Δικαιοσύνης ακολούθησε, όπως είχε δεσμευτεί στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, τις συστάσεις του Ομοσπονδιακού Γραφείου Έρευνας (FBI) οι οποίες δόθηκαν στη δημοσιότητα την Τρίτη.
Το FBI εισηγήθηκε μετά τη σχετική έρευνά του στο υπουργείο Δικαιοσύνης να μην ασκηθεί ποινική δίωξη στην υποψήφια των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, μολονότι, όπως επισήμανε, επέδειξε "ακραία αμέλεια".
Πηγή: thetoc. gr

08 Ιουλ. 16 (11:14) |
Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε χθες το βράδυ ότι θα ανοίξει εκ νέου την εσωτερική του έρευνα σχετικά με τη χρήση ιδιωτικού εξυπηρετητή για την αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από την Χίλαρι Κλίντον, ενόσω εκείνη ήταν υπουργός Εξωτερικών.
"Προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο γρήγοροι γίνεται, αλλά δεν θα επιβάλουμε μια τεχνητή λήξη της προθεσμίας στη διαδικασία", δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τζον Κίρμπι, διευκρινίζοντας ότι η εσωτερική αυτή έρευνα μπορεί τώρα να ολοκληρωθεί από τη στιγμή που το υπουργείο Δικαιοσύνης τελείωσε τις δικές του έρευνες χωρίς να απαγγελθούν κατηγορίες στην Χίλαρι Κλίντον.
Ο Κίρμπι αρνήθηκε να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες όσον αφορά την εσωτερική αυτή διαδικασία, ιδιαίτερα να εξηγήσει ποια στοιχεία θα εξεταστούν.
"Ο στόχος μας είναι να επιτύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια όσον αφορά τα συμπεράσματά μας, σεβόμενοι παράλληλα τις διάφορες νομικές μας υποχρεώσεις", συνέχισε ο εκπρόσωπος.
Η υπουργός Δικαιοσύνης Λορέτα Λιντς ανακοίνωσε χθες ότι η Κλίντον δεν θα διωχθεί ποινικά επειδή χρησιμοποίησε ιδιωτικό εξυπηρετητή για την αποστολή e-mail όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών.
Με την απόφαση αυτή, η υπουργός Δικαιοσύνης ακολούθησε, όπως είχε δεσμευτεί στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, τις συστάσεις του Ομοσπονδιακού Γραφείου Έρευνας (FBI) οι οποίες δόθηκαν στη δημοσιότητα την Τρίτη.
Το FBI εισηγήθηκε μετά τη σχετική έρευνά του στο υπουργείο Δικαιοσύνης να μην ασκηθεί ποινική δίωξη στην υποψήφια των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, μολονότι, όπως επισήμανε, επέδειξε "ακραία αμέλεια".
Πηγή: thetoc. gr
Το FBI αθώοσε την Χίλαρι Κλίντον για τα ενοχα emails και το twitter του Τραμπ πήρε φωτιά
Κλείνει το FBI την υπόθεση με τα υπηρεσιακά e-mail που είχαν σταλεί από τον προσωπικό ηλεκτρονικό λογαριασμό της Χίλαρι Κλίντον όταν ήταν υπ. Εξωτερικών.

05 Ιουλ. 16 (19:07) |
Κλείνει το FBI την υπόθεση με τα υπηρεσιακά e-mail που είχαν σταλεί από τον προσωπικό ηλεκτρονικό λογαριασμό της Χίλαρι Κλίντον όταν ήταν υπ. Εξωτερικών.
Ο διευθυντής της ομοσπονδιακής αστυνομίας, Τζέιμς Κόμεϊ σε συνέντευξη Τύπου, δήλωσε πως θα εισηγηθεί στο αμερικανικό υπουργείο δικαιοσύνης ότι «κανείς λογικός εισαγγελέας» δεν θα κατηγορούσε την Χίλαρι Κλίντον για τη χρήση του προσωπικού της server για τα emails όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών. Ωστόσο ο Κόμεϊ πρόσθεσε ότι η κ. Κλίντον ήταν «εξαιρετικά απρόσεκτη» ως προς τον χειρισμό εμπιστευτικών πληροφοριών.
Οντως χρησιμοποίησε ιδιωτικό διακομιστή για απόρρητα μηνύματα
«Δεν επιβάλλεται η άσκηση ποινικής δίωξης», είπε ο Κόμι, αν και όπως επισήμανε ορισμένα από τα e-mail που έστειλε η Κλίντον χρησιμοποιώντας έναν ιδιωτικό διακομιστή ήταν πράγματι διαβαθμισμένα «απόρρητα».
Η χρήση μη εγκεκριμένων από το υπουργείο εξωτερικών λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έκανε η Χίλαρι Κλίντον λίγο έλειψε να επηρεάσει την εκστρατείας της για το χρίσμα των Δημοκρατικών εν όψει των προεδρικών εκλογών.
Η ίδια η Κλίντον είχε παρουσιαστεί οικειοθελώς στα γραφεία του FBI στην Ουάσινγκτον το περασμένο Σάββατο, όπου κατέθεσε για την υπόθεση σε μια διαδικασία που κράτησε τρεισήμισι ώρες.
Τραμπ: Το παιχίδι είναι στημένο
Αμεσως μετά το τέλος της συνέντευξης τύπου του διευθυντή του FBI, ο ρεπουμπλικανός υποψήφιος για το χρίσμα Ντόναλντ Τραμπ σχολίασε ότι «το σύστημα είναι παραβιασμένο».
«Πολύ πολύ άδικη απόφαση. Ως συνήθως μια κακή απόφαση» έγραψε στο Twitter ο Τραμπ και κατηγόρησε τον Τζέιμς Κόμεϊ ότι αν και αποδέχθηκε ότι τη Χίλαρι Κλίντον ότι έθεσε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, δεν της απήγγειλε κατηγορίες. «Ο διευθυντής του FBI είπε ότι η διεφθαρμένη Χίλαρι, έθεσε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλειά μας. Καμία κατηγορία. Wow!»
Πηγή : thetok. gr

05 Ιουλ. 16 (19:07) |
Κλείνει το FBI την υπόθεση με τα υπηρεσιακά e-mail που είχαν σταλεί από τον προσωπικό ηλεκτρονικό λογαριασμό της Χίλαρι Κλίντον όταν ήταν υπ. Εξωτερικών.
Ο διευθυντής της ομοσπονδιακής αστυνομίας, Τζέιμς Κόμεϊ σε συνέντευξη Τύπου, δήλωσε πως θα εισηγηθεί στο αμερικανικό υπουργείο δικαιοσύνης ότι «κανείς λογικός εισαγγελέας» δεν θα κατηγορούσε την Χίλαρι Κλίντον για τη χρήση του προσωπικού της server για τα emails όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών. Ωστόσο ο Κόμεϊ πρόσθεσε ότι η κ. Κλίντον ήταν «εξαιρετικά απρόσεκτη» ως προς τον χειρισμό εμπιστευτικών πληροφοριών.
Οντως χρησιμοποίησε ιδιωτικό διακομιστή για απόρρητα μηνύματα
«Δεν επιβάλλεται η άσκηση ποινικής δίωξης», είπε ο Κόμι, αν και όπως επισήμανε ορισμένα από τα e-mail που έστειλε η Κλίντον χρησιμοποιώντας έναν ιδιωτικό διακομιστή ήταν πράγματι διαβαθμισμένα «απόρρητα».
Η χρήση μη εγκεκριμένων από το υπουργείο εξωτερικών λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έκανε η Χίλαρι Κλίντον λίγο έλειψε να επηρεάσει την εκστρατείας της για το χρίσμα των Δημοκρατικών εν όψει των προεδρικών εκλογών.
Η ίδια η Κλίντον είχε παρουσιαστεί οικειοθελώς στα γραφεία του FBI στην Ουάσινγκτον το περασμένο Σάββατο, όπου κατέθεσε για την υπόθεση σε μια διαδικασία που κράτησε τρεισήμισι ώρες.
Τραμπ: Το παιχίδι είναι στημένο
Αμεσως μετά το τέλος της συνέντευξης τύπου του διευθυντή του FBI, ο ρεπουμπλικανός υποψήφιος για το χρίσμα Ντόναλντ Τραμπ σχολίασε ότι «το σύστημα είναι παραβιασμένο».
«Πολύ πολύ άδικη απόφαση. Ως συνήθως μια κακή απόφαση» έγραψε στο Twitter ο Τραμπ και κατηγόρησε τον Τζέιμς Κόμεϊ ότι αν και αποδέχθηκε ότι τη Χίλαρι Κλίντον ότι έθεσε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, δεν της απήγγειλε κατηγορίες. «Ο διευθυντής του FBI είπε ότι η διεφθαρμένη Χίλαρι, έθεσε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλειά μας. Καμία κατηγορία. Wow!»
Πηγή : thetok. gr
Η Χίλαρι Κλίντον κατέθεσε στο FBI και ο Τραμπ σχολιάζει στο Twitter
Η Χίλαρι Κλίντον πήγε για κατάθεση στο FBI κι ο Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε ξανά με ανάρτησή του στο T
Newsroom HuffPost Greece

MARK RALSTON VIA GETTY IMAGES
Καθώς οι ΗΠΑ τιμούν σήμερα, 4η Ιουλίου, την υιοθέτηση της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας τους, παράγοντες της πολιτικής ζωής, αλλά και πολιτικοί φορείς δηλώνουν ότι εμπιστεύονται το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ για τη διεξαγωγή της έρευνας σχετικά με τη Χίλαρι Κλίντον. Η πρώην υπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο σε έρευνα που διεξάγεται αναφορικά με τη διαχείριση των ηλεκτρονικών μηνυμάτων της από ιδιωτικό διαμετακομιστή την περίοδο της θητείας της στο αμερικανικό ΥΠΕΞ.
Η εκδήλωση της εμπιστοσύνης στο αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης για το χειρισμό της υπόθεσης γίνεται μετά το θόρυβο που προκλήθηκε για τη συνάντηση που είχε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον με την υπουργό Δικαιοσύνης, Λορέτα Λιντς.
Σεβασμός στην απόφαση
Οι Ρεπουμπλικάνοι Γερουσιαστές Λίντσεϊ Γκράχαμ και Τζον Μακέιν δήλωσαν στην τηλεοπτική εκπομπή του CBS “Face the Nation” ότι θα σεβαστούν την απόφαση του υπουργείου Δικαιοσύνης αναφορικά με το ενδεχόμενο άσκησης δίωξης ή μη κατά της Χίλαρι Κλίντον που θεωρείται ότι θα είναι η τελική υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών.
Ο Άνταμ Σχιφ, που είναι Δημοκρατικός και έχει ηγετική θέση στην Επιτροπή Κατασκοπείας της Βουλής των Αντιπροσώπων, δήλωσε επίσης ότι σέβεται τη διαδικασία. Ωστόσο, χαρακτήρισε “ατυχή” την ιδιωτική συνάντηση της υπουργού Δικαιοσύνης με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα.
“Νομίζω ότι και οι δύο θα εύχονται τα αεροσκάφη τους να μην είχαν πλησιάσει ποτέ σε τόσο μικρή απόσταση,” δηλώνει ο Σχιφ που υποστηρίζει τη Χίλαρι Κλίντον στην προεδρική κούρσα των Δημοκρατικών.
Η έρευνα του FBI
Η Λιντς από την πλευρά της δήλωσε την Παρασκευή ότι θα αποδεχτεί τις προτάσεις των εισαγγελέων που χειρίζονται την υπόθεση αναφορικά με την πιθανή άσκησης δίωξης κατά της Κλίντον.
Οι δηλώσεις των πολιτικών προσώπων για το σεβασμό της διαδικασίας ακολουθούν τη συνάντηση που είχε το Σάββατο η Κλίντον με τους υπηρεσιακούς παράγοντες που διερευνούν την υπόθεση στα κεντρικά γραφεία του FBI στην Ουάσιγκτον. Στη συνάντηση αυτή η Κλίντον απαντούσε σε ερωτήσεις για χρονικό διάστημα 3,5 ωρών στο πλαίσιο της έρευνας που διεξάγεται για την υπόθεση των ηλεκτρονικών μηνυμάτων.
Η έρευνα των ομοσπονδιακών αρχών ασφαλείας επικεντρώνεται στη χρήση και διαχείριση των ηλεκτρονικών μηνυμάτων από την πρώην ΥΠΕΞ, αλλά και ενδεχόμενο νομικών παραβιάσεων ως συνέπεια λειτουργίας του ιδιωτικού διαμετακομιστή στην οικία της στη Νέα Υόρκη από το 2009 έως το 2013.
Πολιτικοί κύκλοι, αλλά και στρατηγιστές, εκτιμούν ότι το γεγονός της κλήσης που έγινε στην Κλίντον από το FBI σηματοδοτεί ότι η έρευνα πλησιάζει προς το τέλος της. Ωστόσο, το FBI δεν έδωσε καμία πληροφορία σχετικά για το καθεστώς της έρευνας ή τους πιθανούς στόχους της. Η Κλίντον έχει εδώ και καιρό δηλώσει ότι στόχος της έρευνας δεν είναι η ίδια.
Σε σχολιασμό της στο MSNBC το Σάββατο, η Χίλαρι Κλίντον τόνισε: “ήταν ευχάριστο που είχα την ευκαιρία να βοηθήσει το FBI, προκειμένου να ολοκληρώσει την έρευνά του.”
Απαγγελία κατηγοριών;
Από την άλλη μεριά, ο Ντόναλντ Τραμπ, υποψήφιος για το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, δηλώνει ότι είναι “αδύνατο” για το FBI να μη συστήσει την απαγγελία κατηγοριών κατά της Κλίντον, ενώ κλιμακώνεται η πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ τους, στον ορίζοντα διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών της 8ης Νοεμβρίου.
Οι Δημοκρατικοί εκτιμούν ότι το ζήτημα που έχει προκύψει θ’ αντιμετωπιστεί πριν από το τετραήμερο κεντρικό συνέδριο του κόμματος που αρχίζει στις 25 Ιουλίου, το οποίο αναμένεται ότι θα δώσει κι επίσημα στην Κλίντον το χρίσμα της προεδρικής υποψηφιότητάς της.
Ωστόσο, δεν έχει ξεκαθαριστεί τι θα πράξουν οι Δημοκρατικοί στην περίπτωση που ασκηθεί δίωξη κατά της Κλίντον ή εάν έχει καταστρωθεί ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου ενδεχόμενου.
Σε πολιτικό επίπεδο, δεν αντιμετωπίζουν όλα τα μέλη του Κογκρέσου με την ίδια σιγουριά το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ σχετικά με την αμεροληψία και την αντικειμενικότητά του. Ο Τομ Κότον, Γερουσιαστής των Ρεπουμπλικάνων, δήλωσε στην εκπομπή του NBC “Meet the Press” ότι κατά την άποψή του, η συνάντηση της Λιντς με τον Μπιλ Κλίντον “προκαλεί ερωτηματικά για ενδεχόμενη πολιτική παρέμβαση στην έρευνα που διεξάγεται.”
Τραμπ όπως Τραμπ
Στο μεταξύ, στο επίκεντρο επικρίσεων βρέθηκε ο Ντόναλντ Τραμπ με την ανάρτηση ενός μηνύματος που έκανε στο Twitter χαρακτηρίζοντας τη Χίλαρι Κλίντον “διεφθαρμένη” και “πιο ανήθικη προεδρική υποψήφια όλων των εποχών”. Η δημοσίευση του μηνύματος έγινε το πρωί του Σαββάτου, όταν η Κλίντον πήγε στα γραφεία του FBI..
Η εικόνα που επέλεξε ο Τραμπ προκειμένου να ενισχύσει το σχόλιο του παρουσιάζοντας ένα κόκκινο αστέρι του Δαυίδ πάνω σε ένα υπόβαθρο γεμάτο από νομίσματα των 100 δολαρίων, προκάλεσε συνειρμούς για τους κωδικούς και τα σήματα των ρατσιστικών κινημάτων.
Είναι η πέμπτη φορά κατά την οποία ο λογαριασμός του Τραμπ στο Twitter φιλοξενεί ένα σύμβολο που ταυτοποιείται με το ρατσισμό, χωρίς να εξηγείται το γιατί, διερωτάται η εφημερίδα “The Washington Post.”
Οι οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις ΗΠΑ, έχουν θορυβηθεί από το γεγονός ότι ο Τραμπ δεν έχει επικρίνει τους ρατσιστές, του αντισημίτες ή ακόμη κι όσους μισούν τις γυναίκες κατά την προεκλογική του εκστρατεία.
Ένα κεντρικό πολιτικό ερώτημα
Καθώς πλησιάζουμε προς τη διεξαγωγή των δύο κεντρικών συνεδρίων για τους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικάνους, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στον προεκλογικό αγώνα που διεξάγεται στις ΗΠΑ προδιαγράφουν για περαιτέρω πόλωση του πολιτικού κλίματος, αλλά και για κλιμάκωση των προσωπικών επιθέσεων.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη από τις δικαστικές εκκρεμότητες των δύο υποψηφίων. Της Χίλαρι Κλίντον για το ζήτημα του ιδιωτικού χειρισμού των ηλεκτρονικών μηνυμάτων της, όταν ήταν στο αμερικανικό ΥΠΕΞ, αλλά και του Ντόναλντ Τραμπ για την απάτη, της αποτυχημένης μεσιτικής ακαδημίας, που έγινε ευρύτερα γνωστή ως “Πανεπιστήμιο Τραμπ.”
Η συνάντηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον με την υπουργό Δικαιοσύνης των ΗΠΑ Λορέτα Λιντς ενίσχυσε την πολιτική επιχειρηματολογία του Ντόναλντ Τραμπ για τις “σχέσεις” της Χίλαρι Κλίντον με το σύστημα της πολιτικής και οικονομικής ζωής στις ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι η υπουργός Δικαιοσύνης τόνισε ότι η συνάντηση ήταν κοινωνικού χαρακτήρα, οι υποψίες αρκετών εξακολουθούν να παραμένουν ενεργές.
Είναι αξιοσημείωτο ν’ αναφερθεί ότι η Χίλαρι Κλίντον κατά τις τελευταίες ημέρες άλλαξε τη στάση της για τη διεξαγωγή της έρευνας που διεξάγει το FBI, καθώς στα πρώτα στάδια της, παρά τις δημόσιες δηλώσεις της, τόσο η ίδια όσο και οι συνεργάτες της, έδειχναν απροθυμία συνεργασίας. Η επίσκεψή της στα κεντρικά γραφεία του FBI και η παραμονή της για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα δηλώνει ότι η στάση αυτή έχει αλλάξει.
Εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις που αναφέρουν ότι η πρόσκλησή της από το FBI δηλώνει ότι η έρευνα πλησιάζει στο τέλος της, τότε, είναι ενδεχόμενο να δρομολογηθούν απρόβλεπτες εξελίξεις. Ειδικότερα στην περίπτωση που της απαγγελθούν κατηγορίες. Οι εξελίξεις αυτές συνδέονται και με τη χρονική στιγμή που θα συμβούν πριν ή κατά τη διάρκεια του κεντρικού συνεδρίου των Δημοκρατικών.
Γίνεται προφανές ότι ενδεχόμενη απαγγελία κατηγοριών οδηγεί σε σκλήρυνση της στάσης, αλλά και περισσότερες διεκδικήσεις από την πλευρά του συνυποψηφίου της Μπέρνι Σάντερς, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δήλωσε ότι θα την ψηφίσει.
Από την άλλη μεριά, αν δρομολογηθούν εξελίξεις άσκησης ποινικής δίωξης σε βάρος της Κλίντον, ενισχύονται οι πολιτικές σκοπιμότητες του Ντόναλντ Τραμπ να επιμείνει στην τακτική των προσωπικών επιθέσεων, οι οποίες, σε πρακτικό επίπεδο του εξασφαλίζουν δωρεάν προβολή στα αμερικανικά ΜΜΕ και στο διαδίκτυο. Ο ίδιος ενδέχεται να βρεθεί στο εδώλιο, εάν ο λατινικής καταγωγής δικαστής Γκονζάλο Κουρίελ αποφασίσει να φέρει την υπόθεσή του στο ακροατήριο, το Νοέμβριο οπότε και θα διεξαχθούν οι προεδρικές εκλογές.
Το βασικό κεντρικό πολιτικό ερώτημα τόσο για τους Δημοκρατικούς, όσο και για τους Ρεπουμπλικάνους, παραμένει αν έχουν εκπονηθεί εναλλακτικά σχέδια δράσης στην περίπτωση που οι προεδρικοί υποψήφιοί τους βρεθούν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)